Берлиндаги Ўзбекистон элчихонаси олдидаги намойиш; фото: Uznews.net

Қўлларни орқага қилиб боғлаш ва бошига бўғиш учун қоп кийгизиш – бугунги кунда Ўзбекистонда кенг тарқалган қийноқ турларини Ўзбекистоннинг Берлиндаги элчихонаси остонасида намойиш қилишди.

Инсон ҳуқуқлари ташкилоти Amnesty International 21 октябр куни Германиянинг ўзбек элчихонаси Ўзбекистонда қийноқларни тўхтатиш ва сиёсий маҳкумларни озод этишга бағишланган норозилик акцияларини ташкил қилди.

Ташкилотнинг ўнтача ходимлари, жумладан Amnesty Internationalнинг Германиядаги рахбари Селмин Калишкан (Selmin Caliskan), Ўзбекистонда қийноқ қурбонларини акс эттиришди. 

Улар қўллари орқасига боғланган ва бошларига целофан пакет кийдирилган ҳолда қимирламай ўтиришди – шу қабилда бўғиш – Ўзбекистонда энг тарқалган қийноқ турларидандир.

Қийноқларни тўхтатиш кампанияси

Uznews.netга берган интервюсида Калишкан, уларга Ўзбекистонда муттасил қўлланиладиган қийноқларнинг янада шафқатсиз бўлган бошқа турлари ҳам мавжудлигини, жумладан эркаклар ва аёлларнинг зўрланиши, электрошок, тирноқларни суғуриш, жинсий аъзоларнинг куйдирилиши, турли буюмлар билан калтаклашлар борлигини айтади.

Берликдаги пикет, шунингдек бугун Amnesty International Лондон, Брюссел, Париж ва дунёнинг бошқа шаҳарларида ўтказаётган акциялар каби, Ўзбекистондаги қийноқларга қарши кампаниянинг бир қисмидир.

Калишканнинг сўзларига кўра, Ўзбекистонда, қийноқларни тақиқловчи ва бунинг жазони кўзловчи қонунчилик мавжуд, унинг ташкилоти, бу қонунларга амал қилинишига эришмоқчи.

Amnesty International Ўзбекистон ҳукумати, шунингдек инсон ҳуқуқларини муттасил бузаётган расмий Тошкент билан муносабатларини оғирлаштиришни истамаётган Германия ҳукумати билан музокараларга чиқишга аҳд қилган.

Оҳир оқибат ташкилот кампанияси БМТнинг Ўзбекистондаги қийноқларга қарши резолюциясининг қабул қилинишига эришмоқчи.

Янада баттар бўлди

Умида Ниёзова, инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбек-Герман форуми рахбари пикетда сўзга чиқиб, ўзининг 2007 йили ҳибсга олингани ва компьютеридан Human Rights Watch ташкилотининг Андижондаги 2005 йил қирғини бўйича материаллар чиққани учун судлангани ҳақида гапирди.

Унинг сўзларига кўра, ҳуқуқ ҳимоя фаоли бўлароқ, у Ўзбекистондаги кўплаб суд жараёнларида иштирок этган ва ҳамиша судланувчилар қийноқлар ҳақида гапиришган.

“Бироқ ҳаммаси янада баттар бўлди, – деди у. – Ҳукумат халқаро кузатувчилар ва мустақил матбуотдан қутулди ва эндиликда – “ахборот йўқ – муаммо ҳам йўқ” тамойилига амал қилмоқда”.

Қийноқлар президент Ислом Каримовга ва Миллий ҳавфсизлик хизмати (МҲХ) рахбари Рустам Иноятовга одамларни қўрқувда ушлаш, уларнинг тобелигига эришишларига ёрдам беради, деди Ниёзова.

“Бироқ ҳақиқат, бутун дунё тан олган универсал қадриятлар биз томонда”, – дея ишонч билан таъкидлади у.

Зўрлашлар ва куйдиришлар

Ўзбекистондаги турмада бўлган одамлар, ҳақиқатда у ердаги аҳвол ҳуқуқ ҳимоя ташкилотлари ёзаётганидан ҳам анча даҳшатли эканини айтишади.

Ўзбекистондаги Британия элчихонасининг собиқ қўриқчиси уни жинсий аъзоларини куйдириб қийнашганини айтиб берган.

Ҳуқуқ ҳимоячиси Фарходхон Мухторов бўғиш – қийноқларнинг анчайин “юмшоқ” шакли экани, уни кўпроқ жиноий маҳкумларга қўллашларини айтади.

Сиёсий ва динийларга эса анча ашаддий қийноқлар қўлланади. Мухторов, жинсий аъзосига газета ўраб кейин ёндириш йўли билан қийноққа солинган камерадошларидан бири оҳири ақлдан озганини айтади.

Ўзбекистон элчихонаси биноси Amnesty International акцияси пайти кимсасиз туюлди, вахтада фақат бир вахтер ўтирарди.

Бироқ немис ва инглиз тилларидаги “Қийноқлар тўхтатилсин!”, “Сиёсий маҳкумларга озодлик!” ҳайқириқлари – шубҳасиз ёпиқ эшиклар ва деразалар ортидагиларга етиб борди.

Uznews.net