(Очлик акциясини эълон қилиш билан боғлиқ қалтис вазият ҳақидаги ҳикоянинг давоми)
АҚШда кучли рақобатга дош бериш учун ақл билан иш кўриш ва чаққонлик талаб этилади.
Серҳаракат бўлмаган тадбиркор рақобатнинг улкан юки остида талқон бўлиб кетади.
Шу сабаб ҳам барча юк олувчи трок ҳайдовчилар олган юкларини имкон қадар тезроқ – эрта тонгдан ўз мижозларига етказиб беришга ва навбатдаги юкни тезроқ ортишга ошиқади. Негаки, ана шундай тезкорликка эришган тарок ҳайдовчисига шусиз ҳам арзон бўлган юк нархларини имкон қадар кўнглидагидек баҳода олиш имконияти туғилади.
Одатдагидек, мен рафиқам Феруза билан биргаликда 2013 йилнинг 31 октиябр куни 2013 йил ўз диспетчиримга келаётган душанба кунига юк етказишиш режамиз борлигини маълум қилдик.
Диспетчир мени манзилга етказишим керак бўлган юк билан таъминлаши, шу билан бирга ҳордиқ чиқариш соатларимни ҳам ҳисобга олган ҳолда кечикиб қолиш эҳтимоли туғилган ҳолатларда қайтишимга ҳам юк тайёрлаб турар эди.
Аслида, диспетчирнинг кундалик вазифаси ана шундан иборат.
1 ноябр, жума куни диспетчир менга навбатдаги юкни етказиб бериш муддати ва нарх-навоси ҳақида хабар берди.
Борадиган манзилим Флориданинг Маями шахрида бўлганлиги учун, қайтиш нархи юк олиб боришга нисбатан 3 баробар арзон бўлишини билардим.
Бироқ, манзилга эрталаб эртароқ етиб бориб, кўзланган муддатда юкларни туширишга улгургудек бўлсак, вақтдан ютишимизни инобатга олиб, қайтиш баҳосининг паст бўлишига қарамасдан юкни ортишга розилик билдиргандим.
Телефон орқали бўлган оғзаки шартлашувдан кейин диспетчир ҳар доим менинг электрон манзилимга Юк шартномасини(Rate Confirmation) юборар эди.
Ҳар доимгидек бу сафар ҳам электрон манзилимга навбатдаги юк ҳақида хабар келди.
Одатда, мен юкни олиш вақтидан икки соат олдин эмаилимни очаман.
Ҳали электрон почтамни очиб, кўздан кечиришга улгурмаган бир пайтимда юк берувчи брокерлик компаниянинг Браин исмли брокери қўнғироқ қилиб қолди. Бизга юкни соат 2.00 дан кечикмай олишимиз лозимлигини уқтираркан, компания манзили ва юк рақами(ҳар бир олинадиган юк алоҳида рақам билан белгилаб қўйилади)ни мобил телефонимга СМС қилиб юбориб қўйди.
Браиннинг қўнғироқ ва телефон орқали йўллаган хабаридан кейин диспетчирдан келган эмаилни очишга ҳам ҳожат қолмаган, бажаришимиз лозим бўлган навбатдаги юмуш аниқ бўлган эди.
Одатдагидек, турмуш ўртоғим Феруза билан йўлга отланишга тайёргарлик кўра бошладик.
Юкни қўшни штат Иллиноисдан 2 ноябр кундузги соат 2.00 да олишимиз лозим эди.
Белгиланган вақтдан олдин компанияга бориб, юкни ортиб, йўлга чиқдик.
Эртасига яна Брокерлик компанияси вакили Браин қўнғироқ қилиб йўлнинг қанча масофасини босиб ўтганимиз билан қизиқди. Кейин юкни тушириш муддатимиз 4 ноябр куни 14.30 қилиб белгиланганлиги ҳақида хабар берди. Бу пайтда биз йўлнинг қарийиб ярмини босиб ўтган эдик.
Шу боис ҳам Браиннинг хабарини эшитиб кайфиятим бузилди. Мен брокердан юкни топшириш муддатини илгарироққа суришда кўмаклашишини илтисом қилдим. Браинннинг розилигини олгач, кўнглим бироз ёришгандек бўлди.
Брокер билан бўлиб ўтган қисқа суҳбатдан кейин эмаилимга қарасам, у ерда “Rate Confirmation” дан дарак ҳам йўқ, фақат юкнинг компаниямиз ичидаги юк рақами бор эди, холос. Бундай ҳолатдан мен мутлақо бехабар эдим.
Биз кеч соат 9.00 лар атрофида Маями шаҳридаги манзилимиз “Sam’s Klub” га етиб келдик. Ушбу савдо тармоғининг юк қабул қилиш бўлими кеча-ю кундуз фаолият юритади.
Манзилга етгач, юкни қабул қилиб олиш бўлими ходимларига учрашдим. Мазкур бўлим вакилларидан “Сенинг юк тушириш вақтинг эртага, эртага кел” деган жавоб бўлди.
Ноилож, паркинг учун жой қидирдим.
Афсуски, юк машиналари учун паркинг қилиш жойи ажратилмаган экан. Енгил машиналар паркинг қилинадиган жойнинг тўрт томонига “Юк машинаси паркинг қилиниши таъиқланади” деган белгилар қўйиб ташланган эди.
Ниҳоят, паркинг белгиси қўйилмаган жойни топдим. Бу жой ушбу савдо тарямоғининг ёнгинасида эди.
Эрталаб соат 6.30 ларда яна юк қабул қилиш бўлимига учрашдим.
Бу ерда янги смена иш бошлаган экан. Улар менга юк тушириш вақтим соат 15.30 қилиб белгилаб қўйилганини айтишди.
Бу хабарни эшитгач, хафа бўлиб кетдим.
Нега бундай бўлди? Мабодо, кундуз куни 15.30 да юк туширишни бошлашса, демак, машинам тахминан 17.30 ларда менинг юкдан ҳоли бўлади-ку?
Навбатдаги юкни олиб чиқиб кетиш учун шаҳар ичида камида бир соат юришимга тўғри келади. Бу дегани – соат 18.30 бўлади деган гап. Аксига олиб, бу пайтда аксарият компанияларнинг иш соати тугайди, дарвозалари тақа-тақ ёпилади-ку?
Нафақат АҚШнинг, бутун дунё ишбилармонларининг орасида «время – это деньги» деган ибора шиорга айланиб улгурган бир пайтда, мен нафақат соатларимни, балки бутун бир кунимни бесамар сарфламоқда эдим.
Кўп кутганлар билишади, дунёда кутгандан, беҳуда кутгандан ёмони йўқ. Бундай пайтда вақт дегани ҳам жуда имиллаб қолади.
Мен эса машинамдаги … тонналик юк қўл-оёғимни боғлаган, бунингдек ноқулай вазиятдан чиқиб кетишга батамом имконсиз эдим.
Бу бесамар кутишлардан қутилишнинг ягона йўли яна юк қабул қилиб олиш бўлими ходамларига учрашишда деб билардим.
Шу сабаб мазкур компаниянинг юк қабул қилиш бўлимига яна қайта бош уриб боришга мажбур бўлдим. Бўлим ходимларидан имкон қадар тезроқ юкларимни тушириб олишларини илтимос қилдимгина эмас, ҳатто ялиниб-ёлвордим ҳам, илтимос ҳам қилиб кўрдим. Улар соат 10.00 дан кейин имконият пайдо бўлиши мумкинлигини айтишди.
Бу вазиятда менда биргина имконият – кутиш, кутиш ва яна кутиш бор эди, холос. Шу боис трокимни паркинг учун ушбу савдо тармоғидан узоқроқ жойга, кичикроқ бир кўчага киритдим.
Атрофимзда қурилиш кетаётган эди. Уларга халақит бераётганимизни билсам-да, вазиятни ўнглашга ожизлик қилардим.
Соат 9.30 лар атрофида яна троким билан “Sam’s Klub” савдо тармоғига такрор қайтиб келдим.
Трокимни савдо тармоғининг юк қабул қилиш бўлими олдидаги майдоннинг бир четига қўйиб, ичкаридаги бўлим вакилларидан юкимни тезроқ қабул қилиб олишларини қайта-қайта илтимос қила бошладим. Фойдаси бўлавермагач, диспетчирга қўнғроқ қилишдан бошқа чорам қолмади.
“Нега менинг юк тушириш вақтим кеч белгиланди?” деган саволимга диспетчирдан “Брокер мени алдади, у эрта тонгдан юкни туширишиб олишларини ваъда қилган эди” деб жавоб бўлди.
Фаолиятим давомида бирор маротаба бунингдек тушунмовчиликлар содир бўлмаганлиги сабаб, унга ишондим.
Бирор бир кўмаги тегармикин деган умидда телефон орқали Брокер билан уландим.
У яна юкни эртароқ тушуришларига ёрдам қилишга ваъда беришдан нарига ўта олмади. Амалда кўмаги тегмади ҳам.
Вақтимни қабул қилиш бўлими олдида ўтказишимга тўғри келди. Кутиш вақти оралиғида траиллерларни олиб ўтишларига йўл бўшатиш учун трокимни бир неча маротоба олдинга-орқага ҳайдаб туришимга ҳам тўғри келди.
Нима бўлган тақдирда ҳам енгил машиналарнинг, ўзга трок ҳайдовчиларнинг йўлини тўсиб қўйган эмасман. Ҳеч кимга халақит ҳам берган эмасман, бировга зиёним теккан эмас.
Бир нечта трокларнинг юк туширишларини бир чеккада жимгина кузатиб туришдан ўзга чорам қолмаган эди. Бу орада қатор троклар юкларини ҳоли қилиб кетишди ҳамки, бироқ менинг юк туширишим ҳеч олдинга силжий демайди.
Ниҳоят тақдирга тан бердим, майли, нима бўлса бўлиб ўтди, энди лоақал юкимни Брокер билан компаниямиз ўртасида тузилган шартномада кўрсатилган муддатда тушириб олишга ҳам минг бора рози эдим. Бу ҳақда брокердан сўрагандим, ундан мужмал жавоб олдим.
“6217-сонли Sam’s Klub” савдо клубига юк шартномасини кўрсатарканман, менинг юкларимни ўз вақтидан кечиктирмай тушириб олишларини сўрадим.
Бу пайтда яна смена алмашган эди. Шунда қора танли юк қабул қилувчи йигит мендан савдо марказини тарк этишимни талаб қила бошлади. Сабабини сўраганимда, “Сен трокинг билан барча йўлларни тўсиб турибсан?” деб туҳмат қила бошлади.
Ўз навбатида мен ҳам ҳеч кимга зарарим тегмаётганлигини, йўл тўсиб қўймаганлигимни айтиб, ундан Юк шартномамдаги вақтни тиклаб беришини талаб қила бошладим.
Талабимга жавобан қора танли ходимдан “Сенинг юк тушириш муддатингни бутунлай бекор қилдим. Юкингни қабул қилмаймиз!” дея жавоб қилди қўпол оҳангда.
Мен унинг қўлидан юк қоғозларимни зўрға қайтариб олдим-да, атрофдагиларга халал бермаган ҳолда турган жойимда кутишни давом эттирдим.
Бу пайтда менинг шартномадаги юк тушириш вақтим – соат 14.30дан ўтганди. Ниҳоят, савдо тармоғи юк қабул қилиш бўлими ходимлари белгилаган соат – 15.30 ҳам ортда қолди.
Содат миллари 15.50 ни кўрсатганда шуни англаб ктедимки, уларнинг юкларимни қабул қилиб олиш ниятлари йўқ.
Бунинг биринчи сабаби ўз ҳақ-ҳуқуларимни талаб қилганим уларнинг “нафсонияти”га теккан бўлса, иккинчиси ҳайдовчиларнинг, шахсан менинг асли АҚШлик эмаслигим ушбу савдо тармоғи ходимлари томонидан дискриминация қилинмоқда деган тўхтамга келдим.
Бунингдек ноҳақликка қарши ўз норозилигимни билдириш мақсадида трокимни тахминан 30 метр орқага олдим. Ана шу ҳолатда мен ҳақиқатдан ҳам савдо тармоғининг орқасидаги хизмат йўлини тўсиб қўйгандим. Бироқ енгил ёки юк машиналари ортга қайтишлари учун йўлни савдо тармоғи олдидан айланиб ўтишлари мумкин эди.
Айрим енгил машина ҳайдовчилари полицияга телефон қила бошлашди. WallMart va Sam’s Klub менеджрелари келиб, юк машинамни олишни талаб қилишди, акс ҳолда полицияга телефон қилишлари ҳақида огоҳлантиришди ҳам. Мен улардан юкни тушириб олишларини талаб қилиб ўтавердим.
Кўп ўтмай олдинига битта полиция ходими, кейин иккинчиси етиб келди. Улар мендан IDни (хужжат) ларимни кўрсатишни талаб қилишди. Талабларига биноан ҳайдовчилик гувоҳномамни уларнинг қўлига тутқаздим.
Шундан кейин полиция ходимлари менга трокимни четга олиш талабини қўйишди. Акс ҳолда қамоққа олинишим мумкинлиги ҳақида огоҳлантиришди.
Мен уларга АҚШ қонунларини ҳурмат қилишимни, итоат этишимни, ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари талабига бўйсунишим лозимлигини, бироқ, ҳозиргидек ҳақсизлик рўй берган шароитда уларнинг бўйруқларига итоат қила олмаслигимни маълум қилдим.
Жавобимдан кейин полиция ходамлари қўлларимни кишанбанд қилиб, машиналарига ўтқазишди. Трокимда рафиқам Феруза қолди.
Бир муддат ўтгач, полиция ходимлари “Биз сени қўлингни кишандан бўшатамиз, озод қиламиз. Фақат трокингни ол” дея қайта такрорлашди.
Мен трокимни олишга ваъда бердим. Бироқ, полиция ходамларига аввал 6217-сонли Sam’s Klub савдо тармоғининг менеджерлари билан гаплашиб кўрмоқчи эканлигимни билдирдим. Улар розилик билдиришди. Қўлларимни кишандан бўшатишди. Шундан кейингина полиция ходимлари қуршовида тўғри 6217-сонли Sam’s Klub савдо тармоғининг Бош менеджери ва юк қабул қилиб олиш менеджерига рўпару бўлдим. Улардан ягона талабим: шартнома шартларига кўра юкларимни тушириб олишларини талаб қилдим.
Савдо тармоғи мутасаддиларига “Юк шартномаси бўйича менинг юк тушириш соатим 14.30 да эди, сизлар уни асоссиз бир соат муддатга кечиктириб, 15-30 қилиб белгилагансиз. Айни дамда менинг юк тушириш вақтим бутунлай бекор қилинганлигининг боиси нимада? Қаранг, ҳозир эшигингиз тагида юк қабул қилинадиган троклар йўқ. Фурсатдан фойдалаланиб, юкимни тушириб олинглар, мен ортимга қайтишим керак” дегандим, ҳақли талабим эвазига улар масхаратомуз илжайиб, “Барибир сенинг юкингни бугун қабул қилмаймиз. Бошқа кунда, сен ҳоҳлаган пайтда эмас, ўзимиз истаган вақтда юкингни туширамиз” дея асабларимни эрмак қилишди.
Қўлимда шартнома бор: юк тушириш муддати белгилаб қўйилган. Бу вазиятда мен минг карра ҳақ эдим. Шундай бўлишига қарамасдан, савдо тармоғи ходамларининг беписанд назари нафсониятига тегди. Инсон шаънини, ҳуқуқларини топташ бундан ҳам ортиқ бўлиши мумкинми?
6217-сонли Sam’s Klub савдо тармоғи ходимларининг ноҳақликларидан кўнглим чўкиб кетди.
Алал-оқибат ҳуқуқларимни ер қилган 6217-сонли Sam’s Klub савдо тармоғидаги ходимларнинг ҳақсизликларига қарши ўша пайтнинг ўзидаёқ, маҳалий вақт билан соат 17.20 билан очлик эълон қилганимни маълум қилдим.
Полицияга берган ваъдамга биноан юк машинамни олишим керак эди. Улардан паркинг учун жой сўрадим.
Полиция ходимларининг ҳамроҳлигида ушбу 6217-сонли Sam’s Klub биноси олдидаги енгил машиналар паркинг қиладиган жойга жойлашдим.
Ўша дақиқадан буён олдимда троклар паркинг қилиниши тақиқланади деган белги олдида очлик эълон қилиб турибман.
Энди юкимни тушириб олишадими ёки йўқми, менга бунинг қизиғи йўқ.
Аслида, ҳамма жойда ҳам ноҳақликлар ҳамиша учраб туради. Бироқ меҳнат ҳуқуқларимни оёқ ости қилувчи навбатдаги ҳақсизлик нафсониятимга ниҳоятда қаттиқ тегди. Шу боис ҳам бунингдек камситишларга, дискриминация кайфиятидаги кишиларга шунчаки бепарво қўл силтаб кета олмасдим.
Менинг ҳуқуларимни бузаётган, дисрриминация қилаётганларга қарши очлик акцияси орқали ўз норозилигимни намойиш қиларканман ҳақли талабларимни ҳам илгари сураман:
ТАЛАБЛАРИМ ҚУЙДАГИЛАРДАН ИБОРАТ:
1. Кейинги пайтларда АҚШдек инсон ҳуқуқлари улуғланадиган диёрда трок ҳайдовчиларнинг ҳуқуқлари баъзи ҳолларда топталмоқда, дискриминация қилинмоқда. Бунинг ортидан мен каби саноқсиз трок ҳайдовчилари қимматли вақтларини саргардонликда, бесамар кутишдан сарғайиб ўтказмоқдалар.
Вазият тақозосидан келиб чиққан ҳолда, АҚШдаги Sam’s Klub савдо тармоғига юк олиб келувчи трокларга юк тушириш муддатидан 10 соат олдин ва юк тушириб бўлингач яна 10 соат паркинг учун жой айжратилишини талаб қиламан.
Одатда, юк тушириш ва ортиш 2 соат вақтни олади. Зора, бу талаб кейинчалик ўзга компаниялар олдига ҳам қўйилса. Шунда трокчилар учун бир мунча енгиллик бўлар эди.
Компанияга юк олиб келиши ва олиб кетиши керак бўлган троклар учун 10-2-10 тартибида паркинг белгилансин!
2. Менга нисбатан ноҳақлик қилган, юк тушириш муддатимни қасддан кечиктирган, ва мени очиқдан-очиқ таҳқирлаш мақсадида юкимни қабул қилишни бутунлай бекор қилган 6217-сонли Sam’s Klub менеджери ва юк қабул қилувчи менеджерини ишдан олинишини талаб қиламан.
3. Sam’s Klub савдо тармоғи бошқарувидан Юк қабул қилиш бўлими ходимлари томонидан менга нисбатан қўлланилган ноҳақликлар ортидан менга, компаниямга келтирилган моддий ва маънавий зарарни тўлиқ қоплаб беришларини талаб қиламан.
Ман, бугун очлик эълон қилганимга уч кун бўлди. Бошим айланиб, кўнглим беҳузур бўлмоқда. Қон босимим тушиб кетган. Бошим қаттиқ оғримоқда. Умумий ҳолсизлик, толиқишнинг ортидан трок рулини бошқаришга ҳам қурбим етмайди. Sam’s Klub юки траиллиримда турибди, юк керак бўлса, траиллеримни олиб кетиб, юкларини тушириб олишлари мимкин.
Токи ҳақ қарор топмас экан, АҚШ даги 8425 NW 13th Ter, Miami, Fl 33126, манзилида жойлашган 6217-cонли Sam’s Club савдо марказининг баъзи ходимлари томонидан менга нисбатан қасддан камситиш (дискриминация) амалга оширганликлари сабабли, кеча 4 ноябрь 2013 йил, маҳаллий вақт билан соат 17дан 20 дақиқа ўтганда бошлаган очлик – норозилик амалиётимни давом эттиришга мажбурман.
Баҳодир Чориев,
катта юк машина ҳайдовчиси
ва “Бирдамлик” ҳаракатининг раиси