Шу йилнинг 27 июнь куни Шаҳрисабз шаҳрида истиқомат қилувчи Чориевлар оиласи оталари 71 ёшли Ҳасан Чориевнинг вилоят прокуратураси томонидан паймол бўлган ҳуқуқлари тикланмагунга қадар 3 июнь кунидан бошлаб вилоят прокуратураси биноси олдида норозилик намойиши ўтказишни режа қилган эдилар.
3 июль куни айни мақсадда Қарши шаҳрига йўл олган Чориевлар оиласига «Альянс» инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилоти раҳбари Елена Урлаева ва камина, «Бирдамлик»нинг Ўзбекистон бўйича лидери, мустақил журналист Малоҳат Эшонқуловалар ҳамроҳлик қилишди.
15 нафар намойиш иштирокчилари «Бирдамлик» ХДҲ одатига кўра оқ шарфларда белгиланган муддатда вилоят прокуратураси биноси олдида ҳозир бўлдилар.
Воқеанинг кейинги жараёнлари хусусида намойиш кузатувчиси сизга ҳикоя қилиб берсам дегандим:
Биз вилоят прокуратураси биноси олдига оқ шарфларда етиб келганимизда бу ерда бизни икки гуруҳга бўлинган 20 нафрага яқин нотаниш ёлланган аёллар ва 6-7 нафар нотаниш эркаклар кутиб олишди.
Бу гуруҳнинг ёлланган дея комил ишонч билан айтишимга сабаб бор: 27 куни ҳамкасбларим ва Қаршилик ҳуқуқ ҳимоячилари Гулшан Қораева ва Нодир Аҳатовлар билан «Матлубани қидируви» юзасидан журналист суриштируви ўтказган кунимиздаёқ икки дамас аёллар вилоят прокуратураси олдида бизга «дум» бўлишганди. Бир дамаснинг давлат рақами ҳам эсимда: Адашмасам, 112 эди, чамаси.
Бироқ, ўша кунги хушёрлигимиз сабаб ёлланган аёллар гарчи изма-из юришган бўлишса-да, бизга заҳмат етказишга имкон топа олишмаганди.
Илгари хабар берилганидек, айнна ўша аёллар шу йилнинг 29 июнь куни Чориевларнинг Шаҳрисабздаги хонадонига «Матлуба қани? Топиб беринглар?» деган ёлғон иддаолар билан Матлубанинг «қариндошлари» ниқоби остида бостириб келишган ва Чориевлар оиласи вакилларига таҳдид қилишганди.
Энг қизиғи. босқинчи аёлларнинг бирортаси Матлуба отлиқ қизга на амма, ва на хола эди. Балки уларнинг ўзи ҳатто Матлубани танишмасди ҳам.
Уларнинг шанба куни Чориевлар хонадонига ногоҳон бостириб келишларига сабаб, аслида 3 июль кунги ҳужумга тайёргарликнинг илк қадамлари эди.
Яъники, улар Чориевлар оиласи вакиллари қиёфасини таниб олиш ва 3 июль куни адашиб ўзгаларга ташланиб қолмасликнинг олдини олиш илинжида Чориевлар хонадонида кутилмаган «меҳмон» бўлишганди.
Ўша куни бахтимизга биз бу аёлларнинг ташқи қиёфасини суратга олиб қолишга ва уларнинг бетакрор шаллақилигини видеотасвирга туширишга улгуриб қолгандик.
Эсингизда бўлса, мен 29 июнь кунги мазкур босқинчилик тафсилотлари ҳақидаги махсус мақоламда «Ҳали 3 июль куни бу аёллар вилоят прокуратураси биноси олдида пайдо бўладилар ва Чориевларни ўласи қилиб калтаклайдилар» дея «башорат» қилгандим.
Ҳақ эканман.
3 июль куни суратга олинган қиёфалари нигоҳимизга муҳирланиб қолган ўша ёлланма аёллар ниҳоят 3 июль куни влиоят прокуратураси олдида ўз башараларини намоён қилишди.
Меннинг вазифам журналист сифатида оқ шарф тақиб турган Чориевлар хонадони вакилларинининг норозилик намойиши жараёнларини қаламга олишдан, мактуботда кенг ёритишдан иборат эди. Касбий талабга кўра, норозилик намойишига келганларни эндигина 2-3 бор суратга олгандим ҳамки, фуқаро формасидаги бир эркак киши пайдо бўлиб, кутилмаганда менга ташланди ва қўлларимни қайириб, видео-фотоаппаратни зўрлик билан тортиб олди. Ва шунинг баробарида Чориевлар билан даҳанаки жангни бошлаб юборган аёл ва эркакларга қарата «БОС!» деб «фатво» берди.
Ёлланма аёллар худди шуни кутиб туришгандек намойиш иштирокчиларини калтаклашга тушиб кетишди.
Улар гуё онгсиз работни эслатарди.
Ҳаракатларидан маъни йўқдек гуё.
Энг қизиғи, ўзларини «жабрдийда» Матлубанинг қариндошлари деб иддао қилаётган ёлланма аёллар Чориевлар оиласи вакиллари бир ёқда қолиб Ҳуқуқ фаоли Елена Урлаевага ва менга ташланишди.
Тасаввур қилинг: э йўқ, бе йўқ, қаришмда 5-6 та нотаниш аёл пайдо бўлиб, дўппаслашмоқда.
Энг аввало, қўлимдаги телефонимга ёпишишди. Кейин аёллар сумкачамни тортиб олишди. Кейин эса сеткамдаги ноутбугимни қўлга киритиш ҳаракатига тушишди.
Барибир чайир эканман, орг техникамни қучоқлаганча мукка тушиб ўтиравердим. Улар «ўлжани» қўлга киритиш илинжида уришаяпти, ҳали елкамга, ҳали бошимга тепишаяпти, 2-3 таси қўлимдаги сеткамга ёпишишаяпти. лекин бағримдан сеткамни — ноутбукни юлқиб олишга қурблари етмаяпти.
Шунда уларга оқ рангли куйлакдаги афтидан 55 ёшлардаги эрака киши кўмакка келди. Қўлимдан шаҳд билан ноутбук солинган сеткани юлқиб олди.
Мен унга «Акажон, ичида синадиган нарса бор. Илтимос, зиён етмасин» дея олдим холос.
Эркак шериги қўлимдаги охирги «бисотим»ни ҳам тортиб олгач, ёлланган аёллар мени янада зарб билан дўппослашга тушишишди.
Мен эса юзимга чанг солмасликлари учун икки қўлим билан юзларимниnберкитиб, мукка тушиб ўтирибман. Қарши ҳужумга ўтаолмайман.
Биринчидан, улар басавлат ва сон жиҳатидан устун. Иккинчидан, ҳаётимда ҳали бирор бир инсонга бир шапалоқ туширган, бирорта кимсага қўл кўтарган банда эмасман.
Ёлланган аёллар одамнинг қаерига уришни билишаркан. Обдон «ургатилган» назаримда. Нуқул орган ходимлари каби кўкармайдиган ерингизга тепишаркан.
Улар шунчаки фоҳишахонадан келтирилган шаллақилар бўлса керак деб ўйлагандим, аввалига. Бироқ уларнинг енгил сакраб каратэ қилишларидан англадимки, улар куч ишлатар тизимларининг махсус курсларида жангаворлик сирларидан етарлича сабоқ олишган.
Қарабсизки, улар мени кўз очиб юмгунча йиқитишиб, копток қила кетишди. Юзтубан ётарканман: «Мусулмонмисзилар? Ким айтади сизларни аёл киши деб? Ур деса, уриб ўлдиришларинг шарт эмас. Номига ўзларингни дўппаслаётган кишидек кўрсатсанглар ҳам бўладику? Шунчаям ноинсофмисизлар?» дея олдим холос. Жавобига эса иккита барзангидан икки биқинимга тепки едим.
Бунингдек ўр-йиқит қаерда содир бўлаяпти денг: шундоққина вилоят прокуратурасининг навбатчилик қисми деразаси тагида – «постовой» милиция ходимларининг тумшуғи тагида.
Не ажабки, бу пайтда «постовой»лар ҳам қора деразаларининг «форточ»касини тамбалаб олишган, қора ойналари ортидан ўзлари ташкиллаштирган «жанг» саҳнасига жимгина томошабин бўлиб ўтиришарди.
Айниқса, 5-6 та аёл менинг аёллар кофтамни йиртиб, эгнимдан ечиб олишганларида улар роса мазза қилишган бўлишса керак! Устига устак ҳар доим керилиб ўтирадиган Дилфуза Қўчқорованинг ҳам фуқароларни қабул қилиш эшиги берк, нафақат эшиги, балки, панжара дарвозасига ҳам қулф осиғлиқ.
Ҳужум пайтида ёлланган аёллар нафақат эгнимаги кофтамдан мосуво қилишга муваффақ бўлишди, балки тилло зирагимни ҳам қулоқ-пулоғим билан юлқиб олишга улгуришди. Қизнинг кўзи қизилда деб шунга айтсалар керак-да. Шундай вазиятда кўнгилларига симу-зар сиққанини айтмайсизми?
Бунисиям майли-я, бош омон бўлса дўппи, жон сиҳат бўлса, мол топилар-а, лекин улар бу билан ҳам қаноат қилишганлари йўқ.
Биттаси Кенгконгми дейман. Ҳаш-паш дегунча бир тутам сочимни юлиб олишга ҳам улгурди.
Мени «қора қузғунлар» чангалидан халос қилишга уринган опа-сингил Чориевалар ҳам қоринларидан тепки еб қолишди.
Икки ой аввал жарроҳлик амалиётини бошидан кечирган Зулфиянинг қорнига теккан тепки унинг операция жойи очилиб кетишига замин бўлди. У хушини йўқотди.
Бундоқ қарасам, яна 5-6 таси Елена Урлаевани ётқизиболиб «каратэ» қилиб ётишибди.
Чунонам тепкилашмоқда эдики, зарбларга дош бера олмаган Урлаева «Ёрдам беринглар!» деб дод солиб юборарди.
Шундагина, гарчи аёллар тўдасининг оёғи остида копток бўлаётган бўлсам-да, кўмак сўраб додламаётганимни англаб етдим.
Бироқ бундай вазиятда «дод» дейишнинг ҳам заррача фойдаси йўқ эди.
«Мол аччиғи – жон аччиғи»да, ҳамма бизни ур калтак-сур калтак қилиш билан овора-ю, мен тортиб олинган нарсаларимни нигоҳимла қидириш билан бандман.
Мендан тортиб олинган аёллар сумкачам, ноутбук ва ҳар эҳтимолга қарши олиб олган аёллар кофтаси билан битта шимим солинган сеткам, видеофотоаппаратим, қўл телефоним ва умуман, намойиш иштирокчиларидан тортиб олинган барча нарсалар ёлланган босқинчи аёллар томонидан олиб қочиб кетилмади, фуқаро кийимидаги бир эркак киши барчасини йиғиштириб, олиб, вилоят прокуратураси биносига киритиб кетди.
Шундагина енгил тин олдим: Хайрият-ей. Орг. Техникаларим, борбисотиб вилоят прокуратураси биносида бўлса, қаерга ҳам кетарди. Титкилай-титкилай, охийри ўзимга қайтариб беришади-да, деган ўз ўйимдан ўзим хурсанд бўлиб қўйдим.
Бу пайтга келиб энди ёлланган босқинчи аёлларнинг 6-7 таси гуё келишиб олгандек навбати билан мени эринмасдан копток қиларди.
Шу пайт катакли куйлак кийган басавлат эркак киши пайдо бўлди ва мени тепкилашаётган аёлларни «Бас қилларинг! Қани, йўқолларинг бу ердан!»
деганча битта-битта уларни «илиб отиб юборди».
Кейин ушбу фуқаро кийимидаги тахминан 50 ёшлардаги (балки ёшроқдир) эркак киши менга кўмак қўлини чўзди. Мени ердан кўтариб олди.
Жон ҳолатда унинг басавлат қўлига ёпишиб олиб, оёқда тик туришга тиришарканман, ярим яланғочлигимдан эркаклар қаршисида қизариб кетгандим.
Сизга энг муҳим бир гапни айтайми?
Бугун шу нарсага такрор амин бўлдимки, Ўзбекистон милицияси Ҳиндистон киноси экан!
Ишонмайсизми?
Аслида Қашқадарё вилоят ички ишлар бошқармаси билан вилоят прокуратураси бир-бирининг биқинида жойлашишган.
Шунга қарамасдан, ур-йиқит охирлаб, ёлланган зўровон аёллар бизни хуморларидан чиққунларича хўўўп тепкилаб, лойдек пишириб бўлишгач, гуёки худди азалий Ҳинд қиноларидаги каби воқеа жойига 7-8 нафар ички ишлар ходимлари воқеа жойига етиб келишди
Малоҳат ЭШОНҚУЛОВА
“Бирдамлик” Халқ Демократик Ҳаракати Ўзбекистон бўлими етакчиси