“Азиз болажонлар! Бор эканда, йўқ экан, қарға қақилдоқ экан, алла-қайси замонда, ерда ҳамда осмонда, Тошкент деган томонда икки катта дарё оралиғида мустақил салтанатнинг кўп йиллик подшоси ўтган экан. Аслида ўтган эмас, ҳали ҳам бор экан, фақат ушбу эртакни ёзган ва эшитганлар унинг борлигидан кўп пушаймонда экан. Ушбу подшо ниҳоятда одил, бағри кенг, ўз халқига мехрибон бўлган экан.
Аслида бўлган эмас экан, чунки уни одиллиги-ю мехрибонлигини ўз бошидан ўтқазганлар бир умр подшони падарини эслаб юришар экан. Яна ўша подшо иқтисодчи экан, ёзувчи экан, муҳандис экан, нотиқ экан, олим экан, девонбоши экан, маҳкамабоши экан, юртбоши экан, юрт қахрамони экан, қўйингчи, барча мавжуд шайтон амалларининг эгаси экан.
Подшони бири-биридан гўзал ва лобар икки қизлари ўтган экан. Аслида ўтган эмас, ўтаётган экан, фақат бу маликаларни ўтишини пойлаб ётганлар тумонат экан. Тумонатни ичида бойлару – бойваччалар, қўшиқчию – қизиқчилар, шакарчию – молиячилар бор экан, алоқачиларга қўшиб бозоркўму – бозорпомлар , қўйингки, ҳатто паттачилар ҳам бор экан. Тумонат аьзолари бирин-кетин ўзларига салтанатдан узоқ денгиз бўйидаги Дўбой қишлоғидан жой қилишган экан, ҳатто денгизни нариги томонида ҳам уларни учратиш мумкин экан. Олампаноҳнинг қизлари ҳам отасига ўхшаб жуда кўп касбларни эгаси экан. Айниқса каттаси ҳам қўшиқчи экан, ҳам раққоса экан, ҳам шоира экан, ҳам ёзувчи экан, ҳам раис ҳам раиса экан, ҳам заргару ҳам манжар экан. Шунингдек у бутун салтанат бўйлаб ёйилган “Келажак овози”, “Бўлажак авлод”, “Меҳр нури”, “Қаҳр нури”, “Сен ёлғиз эмассан”, “Мен ҳам ёлғиз эмасман” каби олди-қочди тузилмаларнинг бошлиғи экан.
Азиз болажонларим! Қани айтингларчи, ўша бошлиқ эгаллаган лавозимларни расмий номи қандай?… Жуда тўғри айтдинглар, барака топинглар, “Ҳомийлик ҳаятининг раиси” деб аталади. Сизларга яна бир савол. У ташкилотлар тўғрими ёки нотўғрими? Қийналманглар, савол ҳақиқатда оғир. Жавоби эса бундек: “Ишқилиб, охири бахайр бўлсин”.
Кунлардан бирида подшо отга миниб, ўз салтанатини айлангани вилоятга сафарга отланибди. Буни эшитган вилоят ҳокими саросимага тушиб, шу заҳоти навбатдан ташқари сессия эьлон қилибди. Вилоятдаги ҳалқ эса хайрон эмиш. Нега тўсатдан? Нега навбатдан ташқари? Нега навбати билан эмас? Кимни қўяр экан? Неужели қизини? Нега доим милисадан тайинланади? Инфаркт бўлганми ё инсультми?
Шу саволлардан кўп боши қотган вилоят фаоллари подшо келишидан бир неча соат илгари катта мажлисхонага йиғилиб, подшони интизорлик билан кутишибди. Ниҳоят соат 11-00 бўлибди. Подшо отдан тушиб, эгардан тушмай йиғилганларни олдига кириб келибди. Ҳамма ўрнидан туриб ғулдорос қарсак чалибди. Баьзилар подшони инфаркт эмаслигидан хурсанд бўлиб чалибди, баьзилар инфаркт эмаслигидан хафа бўлиб чалибди, баьзилар қўрқиб чалибди, баьзилар қўрқмай чалибди, хулласи хамма илоҳим, ишқилиб ўзинг мени асра, деб чалибди. Бу марҳаматдан руҳланган олампаноҳ зудлик билан микрофонни қўлига олиб, узоқдан – узоқ ҳикоясини бошлабди.
Ниҳоятда қизиқ ва мароқли ҳикояни эшитаётганларнинг баьзилари қоғоз-қалам олиб, подшо айтаётганларини қунт билан ёзиб олишибди, ҳалиги жойга борганда ўқирман, деган яхши ниятда. Баьзи бошқа ўтирганлар ўтган куни чойхонада бўлган зўр улфатчиликни мароқ билан эслаб ўтиришибди, Мажлисда қатнашаётган миршаблар эса бугун қанча тушар экан, деб хаёлида тушмаган соққани ҳисоблашар эмиш. Қолганлар ухлаб-ухламай ҳикоя тугашини интизорлик билан кутишмоқда экан. Ҳикояга берилиб кетган подшоҳу-олам бир маҳал энг фаол миршабни вилоят ҳокими эканлигини эьлон қилиб юборибди.
Янги ҳокимга атрофидагилардан эҳтиёт бўлишликни уқтирар экан, мободо пора олса, ёнидагиларини албатта зиндонга ташлатишини, ҳокимни ўзини эса олганларини 2 карра қилиб подшони шахсан ўзига олиб келишга мажбурлаши ҳақида огоҳлантирибди. Ҳикоя тугагач, маърузалар бошланибди. Биринчи бўлиб сўз олган Пскентлик ўқитувчи аёл подшога атаб ўз шеьрини ўқиб берибди:
Бизни севган юртбоши
Тошдан қаттиқдур боши.
Инфаркт-инсульт бўлмайди
Улуғ бўлса ҳам ёши…
Сўнгра сўзга чиққан Қибрайлик маҳалла оқсоқоли огоҳлантиришлар учун олампаноҳга катта миннатдорчилик билдириб, подшони ўзини ёнидагилардан, айниқса қизларидан эҳтиёт бўлишга даьват этибди. Буни эшитган подшо ғазаб билан қизини қидиртирибди. Катта малика эса бу маҳалда Дўбой тарафга учар гиламда йўлда кетаётган эмиш. Чунки у ердаги юлдуз концертида артистлар ялонғоч қолиб, қўшиқчи эса оёқ яланг рақсга тушаётганлигини эшитибди. Артистларга атаб тиккан кўйлакларни ҳам ўзи билан бирга олибди. Маликага уни подшо қидираётганини, у малика сифатида вилоят сессияларида қатнашиши лозимлигини, ҳеч бўлмаса сессияда малика бошқараётган понду-форимлардан вакиллар қатнашиши кераклигини хабар қилишибди.
Йўл юрса ҳам мўл юрган малика кечаси ухламаганидан чарчаган шекиллик, ўжарлик билан хабарни етказган югурдак элчиларни учта ҳарф томон жўнатибди. Югурдакларга қўшиб подшони ғазначиси Рустамни-ю, маслаҳатчиси Хайрини ҳам ўша ерга юборибди. Ғазабланган подшо нима қиларини билмай, роса боши қотибди. Ўйлаб – ўйлаб, ўзининг эски қадрдони бўлмиш рус подшосига маслаҳат сўрагани боришга қарор қилибди. Малика эса узоқ Дўбойда маза қилиб ўйнаб, дам олибди, орада Қатарга ҳам бориб келибди. Ўйин-кулгидан чарчаб, салтанатга қайтса, оламда турли бўхронлар бўлаётганини, у бўхронлар натижасида малика пулларини катта қисми ёниб, куйганини, қолганини эса мусодара қилиш учун яқин орада Швеция прокурорлари келиб қолиши эҳтимолини айтишибди.
Бу хабарни эшитган малика ҳўнг-ҳўнг йиғлабди, аммо фойдаси бўлмабди. Бунинг устига у аллақаерларда юргандур, деб ўйлаган ғазначи Рустам олампаноҳни ёнида рус пошшоси билан зиёфатда ўтирганини эшитибди. Баттар жаҳли чиққан малика сарой ҳовлисидаги товус қушларни ушлаб, патларини битта-битта юлибди, сўнг ўзини патлар билан ўраб ярим яланғоч суратга тушибди. Яланғоч бўлганидан бироз кўнгли ёзилибди, ҳовуридан тушиб, чарчаганидан ухлаб қолибди, чунки кечаси билан ухламаганда.
Азиз болажонларим! Сизлар ҳеч ҳам эртагимиздаги ўжар маликаларга ўхшаманглар. Ўхшашни ҳоҳласангиз ҳам, ўхшай олмайсизлар, чунки салтанатимизда подшо битта, қизлари эса иккита. Шуни яхшилаб эслаб қолинглар, тушунарликми? Ҳозир эса бугун сизларга ажратган вақтимиз ҳам, эртагимиз ҳам тугаб қолди. Энди ётиб, маза қилиб ухланглар.
Алла болам, омон болам, ухла болам….”
Эртакни болажонлар билан бирга эшитган М. Мансур.
20.04 2013 й.
Тошкент шаҳри