Совет даврида КПСС сиёсати фақат бир халқни улуғлашга қаратилган эди. Хатто Ўзбекистоннинг олдинги гимни “Салом рус халқи” деб бошланар эди. Манашу сиёсатнинг таъсири СССР тарқаб кетгандан кейин яққол билина бошлади.
Россияда, айниқса ҳокимият тепасига Путин келгач, рус халқи орасида миллатчилик кайфияти кучайиб кетди. Бунга, НТВ телеканали орқали “НТВшники” номли кўрсатувни кўргач, яна бир марта амин бўлдик. Кўрсатув Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистондан Россияга бориб мардикорлик қилаётган эммигрантларга бағишланди. Дастлаб, Жереновский партиясидан думага сайланган депутат, “Россияда олти миллион аҳоли ишсиз юрганда, нега Ўзбеклар, Тожиклар келиб ишлайди? Улар кетсин” деди . Кўрсатувни олиб брувчи “Бизнинг руслар эммигрантлар қилаётган ишларни қилармиди?”, деса, бир актриса “ Уларни бу ерга келиб ишлашига ўша республикаларнинг раҳбарлари айибдор. Уларга иш топиб берганда эди, улар бу ерга келиб ишламас эди” деди. Шундан кейин, бир аёл “Мени 16 ёшли қизимни бир тожик ўлдириб қўйди. Рўхатда турмас экан, икки йилдан бери жазоланмаяпти” деб Тожикларга нисбатан салбий муносабат билдирди. Кўрсатувда иштириок этаётган бир Тожик, хотини ва боласини кўрсатиб, улардан милиция ҳодимлари доим пора талаб қилишини айтиб, энди гап бошлаган эди, залда ўтирганлар бор овози билан бақира бошлади. Бир ёзувчи шундай деди: “ Марказий осиёликларга завод- фабрикалар қуриб бердик. Уларни боқдик. Охири, “Йўқол, урислар” деб бизникиларни ҳайдади” деди. Кўрсатувга Ўзбекистонлик сиёсий қочоқ Баҳром Ҳамроев ҳам таклиф қилинган экан. У “ Бу ерга юртимиздан келиб ишлаётганларни ўз юртида ҳуқуқи йўқ. Бизга қолса, биз бу ерда яшамас эдик” деган мазмунда гапириб, энди сўзини давом эттирмоқчи бўлган эди, бошқа иштирокчилар унинг сўзини бўлиб ташлашди. Кўрсатувда ҳолис гапирганлар ҳам бўлди. Лекин уларни қисқа гапларини миллатчилик кайфиятидаги иштирокчиларнинг сўзлари босиб кетди. Кўрсатув охирида, бошловчининг қуйидаги гаплари ҳаммасидан ошиб тушди. У “ Марказий осиёда ҳам ақилли инсонлар бор. Лекин бизнинг бойларга эммигрантларнинг ақиллиларини кераги йўқ экан. Уларни фақат билагидаги кучи керак экан” деди. Демак, бу ердан бориб ишлаётган мардикорларни барчаси ақлсиз экан-да?! Кўрсатувда ақалли бирорта ўрис, инсоф юзасидан, “Мардикорларни ҳаммаси ҳам ёмон инсонлар эмас” демади.
Деярли ҳар ойда Россиядан ўнлаб ўзбек мардикорларининг жасади келмоқда. Уларнинг аксариятини Россиядаги миллатчи груҳлар ўлдириб юбормоқдалар. Бу муаммони бирорта мард раҳбаримиз ўрис димломатларининг олдига қўйгани йўқ. Қолаверса, ўрислар бизни боққан эмас. Биз уларни 73 йил боқдик. Бизларнинг шарофатимиз билан Россияликлар, биз 5 сўмдан олиб еган гўштимизни улар 1 сўм 80 тийиндан олиб еди. Уларни мева – чева билан боқдик. 2- жаҳон уруши даврида, ким ўрисларни бағрига олган эди? Тонналаб тиллаларимиз қаерга кетди? Атиги ақилли бўлгани учун миллионлаб аждодларимизни ким қатл этди? Биз бошқа халқлар сингари, Руслар босиб олгандан кейин олиб кетилган бойликларимиз, аждодларимизнинг ноёб дурдоналарини қайтариб беришни, қатл этилган юртдошларимиз учун жавоб беришини, ўзини СССРни вориси деб эълон қилган Рассиядан талаб қилишга ҳалигача журъатимиз етмаяпди.? Кейинги 20 йил ичида юқоридаги муаммолар лоақал ўзимизни матбуотда ҳам кўтарилгани йўқ. Болтиқ бўйи малкатлари, Грузия, Полъша сингари мамлакатларда бу масалалар ҳалигача кун тартибида турибди.
Куни кеча, ўзи Россияда мардикорлик қилиб юрган бир ўзбек, “Озодлик” радиоси орқали чиқишида, “ Ислом ака, Россия билан бирлашайлик” деган мазмунда даъват этаяпди. Ҳайрон бўлдим, Россиядан ҳали ажраганимиз йўғу, у “бирлашайлик” деб нимани назарда тутаяпдийкин? Ахир, СССР тугагани билан МДҲ турибди-ку? Бу ташкилот нима ниятда тузилганини, “бирлашайлик” деган ўзбек билармикин? У қорнини ўйлабгина ўша гапни гапирган. Унда миллий ғурур йўқ. 1916 – йил, рус подшоҳи мажбурий равишда ўзбекларни мардикорликка олиб кетганида, қўзғолон қилган ўзбекларда миллий ғурур бор эди. Қолаверса, Кремль илгари биздан олиб кетган нарсаларини, энди, шартнома билан олиб кетаяпди ҳолос. Масалан, кеча Путин келиб 4 ярим миллиард доллорлик газ етказиб беришимизга келишиб кетди. Ўзимизда эса газ етишмовчилиги бор. СССР даврида рус олмлари биздаги ерларнинг қаерида газ, олтинларни борлигини аниқлаб, ўзлари қазиб оларди. Ҳозир ҳам шунга келишилди. Лекин уни ким қазиб олади? Буниси номаълум, холос.
Мен аминман, НТВ телеканалида халқимизни ҳақорат қилинишига, мутассадиларимиз ҳам, ҳукуматни кўзига тикилиб турувчи зиёлиларимиз ҳам муносабат билдирмайдилар. Шунинг учун ҳам бу мақолани ёздим. Совет даврида рус халқи ҳақида ёмон фикр билдириш сиёсий хато ҳисобланар эди. Бугунга келиб улар халқимиз устидан кулиб ётибди. Биз эса ҳамон “Бу масалани кўтариш миллатчилик бўлади” деб индамай турибмиз. Албатта рус халқининг хаммасини миллатчи демоқчи эмасман. Улар орасида дўстларимиз кўп. Лекин бизда ҳам миллий ғурур бўлиши керакку! Бу фақат ОАВ ларидагина бўлмаслиги карак-да. Хуллас, фақат телевизорга чиқиб олиб ўзимизни ўзимиз мақтавермай, амалда, халқаро жамоатчилик олдида Ватанимиз , халқимизни юқоридагидек тажоввузлардан асрашни ҳам ўрганайлик. Бўлмаса, юввош, қўрқоқ халқ сифатида, итни кейинги оёғи бўлиб қолаверамиз.
Носир ЗОКИР
“Бирдамлик” халқ демократик ҳаракати Наманган ва Фарғона вилоятлари бўйича координатор