ХОРАЗМДА КОММУНАЛ ТИЗИМ КАТТА МУАММОГА АЙЛАНМОКДА

Довуд Сулаймон

Узбекистон Республикасининг Хоразм вилоятида ахолига коммунал хизмат курсатиш йилдан-йилга ёмонлашиб бораяпти. Ичимлик суви, иссик сув, газ ва электр куввати таъминотидаги узилишлар, купчилик худудларда куз-киш мавсумида иситиш тармоклари умуман ишламаслиги одатий холга айланган.

Аксарият кишлокларда ичимлик сув кувурлари мавжуд булса хам, сувдан дарак йук. Хар бир оила уз ховлисига артезиан кудугини урнатиб, насосли кран ёрдамида ер ости сувини тортиб олиб, ичишга яроксиз кум аралаш сувдан фойдаланади. Натижада буйрак тоши, буйракда туз йигилиши каби касалликлар авж олган.

Кишлокларнинг барчасига гуёки газ утган, хаммаси рисоладагидек туюлади. Аслида эса айрим кишлокларда умуман газ йук. Борларида хам зурга кулбола кучли сурувчи насос мосламаси ёрдамида ноконуний равишда газ сурдириб олинади. Каттик кишда бу хам ердам бермай колади.

Шунинг учун кейинги вактларда газ келиши муносабати бир пайтлари йикиб ташланган утин ёкиладиган айлана кунгурали печлар кайта тикланди. Хамма утин излайди. Шунинг учун кишлокларда манзарали дарахтлар йуколиб бораяпти. Бозорда эса оддий утиннинг нархи осмонда, хатто гузапоянинг нархи хам баланд, кумирга эса хар кимнинг хам пули етавермайди.

Электр токи аксарият кишлокларда кунига 3-4 соатгина ишлаши мумкин. Бошка вактда кишлок ахолиси электрсиз кун куради, натижада телевизор хам онад-сонда курилади. Туй-хашамларда электр хосил килувчи движоклардан фойдаланилади.

Айни замонда киш мавсумида шахарликларнинг хам холига маймунлар йиглайдиган булди. Масалан, Урганч шахрида совук сув бир нави, вакти вакти билан, эрталаб соат 6 дан 9 гача, туш пайти 12 дан 14 гача, кечаси 18 дан 24 гача берилади. Иссик сув эса ёз мавсумида умуман йук, куз мавсумида хар замонда бир келиб колиши мумкин, лекин иссик эмас, совук сув холатида, кишда озгина исийди, лекин хонадонларга юборилиши доимий эмас.

Исссиклик тармоклари идорасига карашли козонхоналар якинига борсангиз, гуё улар тухтовсиз ишлаб тургандай овоз чикаради. Лекин хонадонлар, корхона, ташкилот ва муассасаларда, узининг хусусий иситиш козони булмаса, иссикликдан умуман дарак йук. Мактаб-интернатларда ётиб укийдиган болалар кишда ётокхоналари ва синфхоналари совуклиги туфайли умуман мактабга бормай куядилар.

Хозир куп каватли уйларда яшовчи купчилик хонадон эгалари иссиклик тармогига уланган кувурларини олиб ташлатиб, иссиклик тармогига пул тулашдан воз кечиб, узи шахсий кичкина иситиш козони урнатиб, газдан фойдаланиб хоналарини киздириши одат тусига кирган. Хамма шундай килишга уринаяпти. Лекин бунга хам 2 миллион сумга якин пул керак. Бундай пулни бирданига сарфлашга хар кимнинг хам курби етавермайди. Кимлардир мойли, спиралли, пуфловчи ва бошка электр печларидан фойдаланиб, электр токи учун жуда куп пул тулашга мажбур булмокда.

Электр токи шахарда ёзда камрок, кишда купрок учади. Хамманинг уйида кадимий лампалар, шамчироклар доим хизматга шай. Шусиз кун куриб булмайди.

Урганч шахрида ахлатхоналар атрофи девор билан уралиб, уларга карайдиган бир одам куйилиб, унга узи утирадиган бир кичкина бино куриб берилиб, гуё ахвол яхшиланганга ухшади. Лекин ахлатлар вактида олиб кетилмаганидан барибир чикиндиларнинг хар томонда сочилиб ётиши хозир хам давом этмокда. Ахлатхонада ишловчи ходим хар куни ортикча чикиндиларни ёкиб, одамларни захарлайди.

Бирор жойга арз килиш хеч кандай фойда бермайди. Мутассаддилар истеъмолчига хеч кандай хукук бермасдан, узлари хисоблаган карзларни рукач киладилар. Арзномаларга, рсчасига айтадиган бщлсак, «отписка» тарзида жавоб берилади.

Коммунал туловларнинг купини бюджет ташкилотларида ишлайдиган ва уйини сотадиган фукаролар тулаяпти. Бюджет ташкилотларида ишлайдиган ходимларнинг ойлик маошидан карийб 20 фоизи коммунал туловлар учун ушлаб колинади ва коммунал идораларнинг хисоб ракамларига утказилади. Карзлар аллакачон тулаб булинган булса хам, уша 20 фоиз ходимнинг маошидан ушланаверади, йукса, банк ойлик учун пулни бермайди. Айтишларича, бу вилоят ва шахар хокими буйруги буйича килаётган иш экан.

Шуни айтиш керакки, коммунал идораларда иш улда-жулдалигиданми, уларнинг хисоб ракамларига утказиладиган пуллар узларига етиб бормаслигиданми, айрим коммунал хизмат идоралари уз харажатларини коплай олмай, банкротга учраяпти. Масалан, Урганч шахрида «Иссиклик манбаи» акциядорлик жамияти, «Оби-хаёт ЛТД» корхонаси, Туямуйин сув-окава ташкилоти банкротга учраётгани учун матасаддилар уларни таркибий узгартириш хакида бош котираяптилар.

Copyright © 2018 Birdamlik.Info
Shares