Соиб Мухандис
Тақдир тақозоси билан қатор йиллар хорижда яшашга тўғри келди. У ердаги ҳаёт қанчалар яхши бўлмасин, ўз юртинг, уйинг, яқинларингнинг соғинчи йиллар ўтгани сайин ортиб бораверар экан.
Оллоҳга шукрким, яна юртимдаман. Шу дамларни қанчалар соғинганимни билсангиз эди… Таассуротлар осмончалик… Ҳар куни учрашув… Кимлардир келади ёки ўзим қаергадир бораман…
Мана бугун ҳам яқин бир дўстим – қадрдонимни кўргани кетяпман. Исми – Ўзбек. Ҳа, антиқа исм. Фарзандимиз халқнинг фаҳри, юзи бўлсин, деб, шундай исм қўйишган экан. Исми жисмига мос, қорачадан келган, забардаст, ҳожатбарор, ажойиб инсон. Менга ҳам кўп яхшиликлар қилган. Беш фарзанднинг отаси. Отамерос бўлса керак, фарзандларига ҳам камёб исмлар қўйган. Адолат, Саҳоват деган қизлари, Имон, Инсоф ва Умид исмли ўғиллари бор. Ўхшатмасдан учратмас, деганларидай, рафиқаси ҳам ўзига
ўхшаш кўнгли очиқ, одамшаванда, гўзал аёл. Тўғрисўзлиги учун бўлса керак, хотинини ўз исми билан эмас, ҳар доим Ҳақиқатхон деб чақирарди. Ана шунақа ажойиб оила, ажойиб инсонлар. Фарзандлари ҳам катта бўлиб қолган бўлишса керак. Ахир учрашмаганиимзга ҳам неча йиллар бўлди.
Дўстимнинг уйига етиб келиб, хайрон қолдим. Бир вақтлар салобат тўкиб турган уйдан асар ҳам йўқ. Ҳаммаёқ тўкилиб кетибди. Дарвозада “Эҳтиёт бўлинг, қопағон ит бор” деган ёзув. Эшикни тақиллатишим билан итнинг ириллашидан “Ҳозир кетяпман” деган бўғиқ овозни зўрға эшитдим.
Дарвоза очиларкан:
– Ё, алҳазар, тушимми, ўнгим? Наҳот бу сен бўлсанг?! – деб, жилмайиб турган дўстимни кўрдим.
– Ҳа, ўзимман. Сени кўргани келдим, – дея, қучоқлашиб кетдик. Тўсатдан оёғимга ёпишган итнинг ҳамласидан ўзимга келдим. Уни оёғимдан зўрға ажратган дўстим:
– Яна арқонни уздингми, хароми? Келиб-келиб дўстимни тишлайсанми? Аҳмоқ бўлмасам, сени шунча жойдан олиб келармидим… Ит дегани шу ерда ҳам топиларди-ку, – деб, койиниб-койиниб, итни бир амаллаб боғлаб келди, оёғимга йод суркади, узр сўради. “Сени азобга қўйдим” деб, ҳижолат чекди.
Оёғим симиллаб оғришига қарамай:
– Кўпам ҳижолат тортаверма, ҳечқиси йўқ, тузалиб кетади, – деб, дўстимни овутмоқчи бўлдим. Қўлидаги қонни кўриб:
– Сени ҳам тишлаганга ўхшайди-ку бу ярамасинг. Қутирган бўлмасин тағин. Ит қутирса, эгасини қопади, дейишади. Дўхтирга кўрсатсанг бўлармиди, – дегандим:
– Ҳа, шундай қилмасам бўлмайди, – деб, ит тарихини гапириб берди. Қариндошларини кўргани Самарқандга борганида кичкинагина итнинг боласи оёғига суркалиб, ялпоғланганидан меҳри товланиб, олиб келган экан. Мана энди ундан ҳамма безормиш. Ҳаммага ташланиб, ириллагани ириллаганмиш…
Суҳбатимизни англагандай, ит янада важоҳат билаан ириллар, арқонни узмоқчи бўларди. Хонага кирганимиздагина унинг овози бироз пасайгандай бўлди.
Хонтахта атрофига ўтириб, фотиҳа ўқиганимдан кейингина хонадаги жимликдан таажжубланиб:
– Ҳақиқатхон, болалар кўринишмаяптими… – деб сўрагандим, дўстим маъюс тортиб:
– Ҳақиқатим, Адолатим бизларни ташлаб кетишди, – деб, кўзига ёш олди. Таъзия билдириб, тиловат қилдим. Дўстим давом этиб:
– Фарзандларим Саҳоват, Имон, Инсофлар хорижда, ишлашга – мардикорчиликка кетишган. Ёлғиз Умидим қолди. Билмадим, бу ёғи нима бўларкин? – деб, ўксиниб қўйди.
Дўстимнинг аҳволига ниҳоятда ачиндим. Унга тасалли беришдан ожиз эдим.
Бироз суҳбатлашиб ўтиргач, кетишга рухсат сўраб, ўрнимдан турдим. Ҳовлига чиқдик. Ит ҳамон асабни қақшатиб ирилларди. Яхши кайфиятдан асар ҳам қолмаганди. Дарвозадан чиқарканман:
– Итингни йўқотмасанг, уйингга бошқа келмайман, – деб хайрлашдим. Кетаётиб, беихтиёр Навоийнинг “Ким кучук бирла хўтикка неча қилсанг тарбият, ит бўлур, доғи эшак, бўлмаслар асло одами” деган мисралари ёдимга тушди. Итларни кўп кўрганман, лекин бунақасини… Анча жойга боргунимча итнинг хуриши эшитилиб турди… Оббо, Ўзбекнинг
ити-ей…