БАҲОДИР ЧОРИЕВ
Кечагина Ўшдаги воқелар ҳақида Фарғоналик бир танишимидан хат олдим. Хатда ёзилишича, Қирғизистон ТВ сининг 5 канали янгиликлар дастурида Ўшдаги фожеаларда ўлганларни кўмиш маросимини намойиш қилишибди. Бир эпизодда қирғизларни, бир эпизодда эса, ўзбекларни қандай кўмишгани кўрсатилибди. Ўзбекларнинг салафанларга ўралган ювуқсиз, кафансиз, жанозасиз қабрларга ташланиб кўмилибди. қирғизлар эса, барча урф-одатларга риоя килинган холда жаноза билан кўмилибди. Буни кўрган Фарғоналик танишим алам билан « мусулмон мусулмонни салафанга ўраб, жанозасиз кўмишига қандай чидаш мумкин, бизнинг хукуматимиз томошабин бўлиб туришига қандай чидаш мумкин»- дея хат ёзибди. Мухтарам юртдошим, уларнинг вахшиёна ўлдирилганига қандай чидаган бўлсак, ўзбекларга нибатан бўлган қатлиомга кандай чидаган бўлсак, ўликларни салафанга ўраб, қабрга отишганига хам шундай чидаймиз. уларку ўликларни отиб юборишибди, бизнинг хукумат эса, қатлиомдан қочиб келган заифаларни ва болаларни қайтариб юборди, бунисига хам чидаяпмизку.
Андижондаги қирғинга чидаган биздек халққа Ўшдаги қирғинни томоша қилиб турган хукуматга чидаш нима деган гап. Диктатура, репрессив режим-чидаганга чиқарилган. Сиз, биз, хаммамиз чидамасак эди, диктатура хам, репрессиялар хам булмасди. Биламан, буни ўқиб, менга Фарғонадан хат ёзган танишим хам, бошқа барча юртдошлар хам, табиий бир савол берадилар: Хуш чидамаймиз десак нима булади, чеки чегараси йўк чидамга бархам бериш учун нима қилишимиз керак? Чидаганга чиқарган диктатурадан қутулиш учунчи? Жуда кўп иш қилишимиз керак! Лекин қилиниши керак бўлган ишлар ичида энг бирламчиси бирлашиш булмоғи керак. Авваламбор хар қандай жамиятнинг энг илғор ва энг эркин фикрловчи қисми бўлмиш мухолифат бирлиги керак. Бирлашиш деганда хамма мухолифат бир ташкилот ёки бир партияга бирлашсин, деган фикрдан мутлақо йироқман. Бунинг иложи йўк ва кераги хам йўк. Бирлашиш деганда мен сиёсий кучларнинг хатти-харакатларини ўзаро мувофиқлаштириш, миллат тақдирини, давлат сиёсатини белгиловчи (сайловлар) даврида ёки миллат бошига келган фожеали кунларда (Андижон, Ўш) бир платформа ва бир позицияда туришни тушунаман. Афсуски, фуқаролик жамиятининг мотори булиши керак булган мухолифат унинг тормоз рўлини бажариб келяпти. Ўш вокелари юзасидан берилган турли баёнот ва мурожаатларни бир кўринг. Уларнинг сон-саноғи йук. Хамма хар турли талаб ва турли таклифлар билан гоҳ мурожаат килишган, гоҳ баёнот беришган. Уларни ўқир эканман Чўртанбалиқ, оққуш ва қисқичбақа хақидаги эртак ёдимга тушди. Уччови аравани уч томонга тортибди. Натижада арава ўрнидан қимирламабди. Бу эртак ёзилган пайтда мухолифат анча уюшқоқ бўлган чоги, хар холда арава уч томонга тортилибди, биз эса қирқ томонга тортяпмиз. Лекин натижа ўша-ўша-жойимиздан қўзғалолмаяпмиз. Қирғизистон жанубидаги фожелар ўзбекларга қарши бўлиб ўтган геноцид хам бизни ўзгартиролмади. Шундай бир миллат бошидаги фожеа қаршисида хам биз бир тарафга «аравани» тортолмадик. Интернет орқали хар куни бўлаётган дахшатларни кўриб туриб хам, пешонамизни деворга уриб кўзимизни очолмадик. Вахшиёна ўлдирилаётганлар ўзимизнинг жигарларимиз эдику. Бугун бизнинг барча мурожату, баёнотларимиз сариқ чақага тенг. На БМТ, на ЕИ, на бошқа халкаро ташкилотлар уларни эътиборга олгани йўк. Энди тасаввур қилиб кўринга, барчамиз кенгашиб, бир позицияда туриб,қўшма баёнот берсак эди, баёнот остида ўзбек мухолифат партия хамда ташкилотларининг ва етакчиларининг имзоси турганда салмоқлироқ бўлмасмиди?! Оғишмай келишилган позиция бўйича иш олиб борсак қайта ва қайта талабларимизни қўйиб биргаликда, изчил шу талабларимизнинг бажарилишини талаб қилиб турсак, таъсирлироқ бўлмасмиди?! Ахир биз турли томонга тортилиб тамоман парчаланиб бўлдикку, бу парчаланишдан ўзимизгина зарар кўрсак майли эди, ахир миллат зарар кўраяптику. Биз узимизнинг тарқоқлигимиз билан бир-биримизга бўлган адоват билан фақат ва фақат Каримов диктатурасининг умрини узайтиряпмиз. Ўзбек мухолифати режимга қарши эмас, ўз-ўзига қарши курашаётганини ва мухолифат ичидаги «гражданлик уруши» 20 йилдан бери давом этаётгани Каримов режимига кўрсатилаётган катта хизматдир. Бу уруш шовқин-сурони ичида миллатнинг фарёди эшитилмай қолаяпти … Худди шунингдек Ўш фарёди хам… Ўш фожеасини хам,унга нисбатан билдирилган у ёки бу муносабатни хам ўк қилиб эгасига қайтариб отиш хам шу урушнинг жанг усулларидан бири. Минг афсуски, ташкилотичи устахоналарида бундай ўқлар тинмай ишлаб чикарилаяпти. Эртага А.Пулатов мағзава челагини кўтариб «Харакат» га чикади, индин бошқаси яна бир бошқа услаб билан чиқади ва хар куни шундай…
Фарғонадан хат йўллаган дўстим нима килиш керак деб сўраб қолса, «Бирлашиш керак»-деб жавоб беришга тайёрман, лекин мухолифат аро гражданлик урушининг шовқини ичида овозим эшитилмай қолишини биламан.