Профессионал боксда енгил вазн тоифасининг барча асосий версиялари бўйича бир неча карра жаҳон чемпиони, СССР да хизмат кўрсатган спорт мастери, 1991 йилги Жаҳон чемпионатининг кумуш медали совриндори, 1990 йилги Яхши Ният Ўйинлари ғолиби таниқли боксчи Артур Григорян билан фахрланмайдиган бирор бир ўзбекистонлик топилмаса керак.
«Қирол Артур» лақабини олган ўзбекистонлик бокс юлдузи ҳаваскор боксда 400 га яқин учрашув ўтказган бўлса, уларнинг деярли барчасида ғолиб чиққан.
1994 йилда ҳаваскор боксдаги фаолияти ибтидо топиши ортидан Артур Клаус-Петер Кол бошчилигидаги Олмониянинг Universum Box Promotion жамоасига ўтади.
Артур орада кечган 8 йил давомида 19 марта чемпионлик шарафини ҳимоя қилиш учун рингга тушади ва деярли ҳар гал ғолиблик нашъасини татийди.
—————————————————————
Таниқли боскчи Артур Григоряннинг муштарийлар саволларига жавоблари:
————————————————————–
Би-би-си: Суҳбатимизни сизга савол йўллаган аксарият ўқувчиларимизни қизиқтирган асосий саволдан бошласак. Жумладан, Тайланддан Муродил Матисманов, Америкадан Омон, Малайзиядан Исроилжонлар ҳозир нима иш билан машғулсиз, деб сўрашяпти. Марҳамат, Артур ака:
Артур Григорян: Боксчи сифатидаги фаолиятимни якунлаганимга тўрт ярим йил бўлди. Спортдаги карьерам ниҳоясига етгач, Олмониянинг Universum Box Promotion клуби билан шартнома имзоладим. Ўшандан буён шу ерда мураббий бўлиб ишлайман. Ҳозир аста-секинлик билан катта ютуқларга эришиб бораётган шогирдларим ҳам бор. Шунинг учун ҳам улар билан кўпроқ ишлашга ҳаракат қилаяпман. Айнан ўзимнинг боксчилик рейтингимга келадиган бўлсак, яқинда Олмониянинг мен фаолият олиб бораётган Universum Box Promotion клубининг ташкил этилганига 25 йил тўлади. Мендан айни сана муносабати билан яна бир бор рингга тушишимни илтимос қилишди. Мен розилик бердим. Рақибим ҳаваскор боксда собиқ жаҳон чемпиони бўлғористонлик боксчи Киркор Киркоров бўлади. Ҳозир ана шу учрашувга тайёргарлик кўраяпман. Яхши бокс намойиш этиб, ғалаба қозониш, яна бир бор ишқибозлар, ўзбекистонликларни хурсанд қилиш умидидаман. Хуллас, жангга тайёрман.
Би-би-си: Артур ака, нима учун айнан Олмониянинг Universum Box Promotion клубига ўтгансиз, дейлик, бокс юқори даражада ривожланган Американинг бирор бир жамоасига эмас?
Артур Григорян: Чунки мен ҳаваскор боксда икки йил Олмония жамоаси учун боксга тушганман. Олмонларнинг бундеслигасида. Агар қўпол қилиб, спортча тилда айтадиган бўлсам, бу ерда ўтказган барча учрашувларимда “чирт этмай” ғалаба қозонганман. “Қирол Артур” лақабини ҳам шу ерда орттирганман. Олмонияда менинг ҳаваскор боксда нималарга қодир эканимни кўришгач, мени бу ердаги Universum Box Promotion профессионал клубига таклиф қилишди. Мен рози бўлдим. Клубда профессионал боксчи сифатидаги фаолиятим якун топгач, мураббий бўлиб қолдим.
Би-би-си: Олмониядан Маҳмудов шарифли муштариймиз эса, Артур ака, сиз интервьюларингиздан бирида профессионал боксдаги фаолиятингиз якун топгач, Ўзбекистонда ўзингизнинг бокс мактабингизни очишни айтиб ўтгандингиз. Ҳалиям ўша фикрдамисиз, деб савол юборибдилар.
Артур Григорян: Биласизми, бу ҳозир мен учун жуда ҳам жиддий бир масала. Чунки аввалига Олмонияда мураббийлик фаолиятим қандай бўлишига қарашим керак. Ҳозир ҳаммаси яхши кетаяпти ва келажакда ҳам шундай бўлишига умид қиламан. Агар ҳаммаси силлиқ кечадиган бўлса, Ўзбекистонда профессионал бокс клуби очишни режалашим, ўйлаб кўришим мумкин бўлади. Мен буни ниҳоятда истайман. Ўзбекистон давлати ҳам проффесионал клуб очиб, ушбу соҳани ривожлантира олишимда кўмак қўлини чўзишини хоҳлардим. Ҳозир 100 фоиз бу ишнинг уддасидан чиқа оламан деб айта олмайман. Мен бунга ҳаракат қиламан. Лекин Ўзбекистонда “Артур Григорян” номидаги профессионал бокс клубини очишни ниҳоятда истайман.
Би-би-си: Хитойдан Умар Мухтор эса, мен ўзим ҳам яхши боксчиман. Аммо шу бокс билан шуғулланиш ақлсизлик эмасмикан, деб ҳеч ўйлаб кўрганмисиз? Бокс ва бошқа бир қатор инсонга шикаст етказувчи спорт турлари Ислом динида нотўғри деб айтилган. Буни биласизми, деб сўраяптилар:
Артур Григорян: И-йййе, боксда ҳар хил савол, фаолият ва ёндашувлар бўлади. Шунинг учун ҳам, албатта, боксга оид барча билимимни ўргатишим, кўрсатишим ва нима учун ундай эмас, бундай эканлигини айта олишим мумкин. Бу менинг ишим, бу менинг касбим, бу мен 26 йил шуғулланган спорт туридир. Мен ҳам ҳаваскор ва ҳам профессионал боксни миридан-сиригача биламан. Мени ўзимни мақтамоқчи эмасман. Аммо ўз боксчилик фаолиятим ва жаҳон чемпионларини тайёрлаб, етказиш билан ўзимнинг энг зўр спортчи эканлигимни кўрсатиш ниятидаман. Ана шу менинг мақсадим.
Би-би-си: Артур ака болалигингизда ҳеч боксчи бўламан, деб ўйлаганмисиз? Боксчи бўлиш қарорига қачон ва қандай қилиб келгансиз? Боксчи бўлганингизга ҳеч пушаймон бўлганмисиз? Агар боксчи бўлмаганингизда ким бўлган бўлардингиз?
Артур Григорян: О-ооо, агар гапнинг ростини айтадиган бўлсам, болалигимда учувчи бўлишни орзу қилганман. Доимо учоқда учишни яхши кўрганман. Ҳаттоки, ҳаво қўналғаларига бориб, учоқларнинг учиш-қўнишларини ҳам томоша қилардим. Аммо бир куни бир-икки ойдан бери бокс тўгарагига қатнаб юрган синфдошим Валера Пронин менга ўзи билан бирга шуғулланишни таклиф этиб қолди. Мен, “Йўқ,” деганимда, “Ҳа, ҳеч бўлмаса машғулотларимизни томоша қиларсан,” деб қўярда-қўймай мени ўзи билан бирга олиб кетди. Эски шаҳардаги “Спартак” клубига. У ерда машғулотларни томоша қилиб турганимда, мураббий келиб, “Бокс билан шуғулланишни истайсанми?” деб сўраб қолди. “Ҳа,” дедим. Эртаси куни илк машғулотимдан сўнг бокс менга ёқиб қолди ва, “Бўлди, боксчи бўламан!” деган қарорга келдим. Шу билан 37 ёшимгача бокс билан шуғулландим. Ҳеч қачон берган қароримдан афсусланган эмасман.
Би-би-си: Мана, сиз ҳаваскор боксда ҳам, профессионал боксда ҳам дунёнинг манаман деган боксчилари орзу қилган натижаларга эришгансиз. Сизнингча, яхши боксчи бўлиш учун нима керак?
Артур Григорян: Яхши боксчи бўлиш учун биринчидан, боксчи, спортчи ва ҳатто инсон сифатида ҳам энг аввало ўз ишинга профессионал ёндашишинг керак. Мен бу спорт турини яхши кўраман, шу спорт тури бўйича мавжуд бўлган барча олий унвонларга эга бўлиш учун ҳаракат қиламан, деган қатъият бўлиши лозим.
Би-би-си: Ўзбекистондан мактуб йўллаганини айтган яна бир ўқувчимиз эса, яқинда интернет орқали таниқли боксчимиз Руслан Чагаевнинг ўйинини томоша қилдик. Нимагадир ғамгин кўринди, сал ҳайиқиброқ бокс тушгандек бўлди. Бунинг сабаби сизга маълумми, деб сўраганлар:
Артур Григорян: Ҳа, мен энг аввало Русланни энг сўнгги ғалабаси билан табриклаган бўлардим. Чунки Руслан оёғидан жиддий жароҳат олган ва жарроҳлик амалиётини ҳам бошидан кечирганди. Олган жароҳатининг жиддийлигига қарамай, Руслан аста-секинлик билан яна ўз ҳолига қайтиб, кучли рақибига қарши рингга туша олди. Ўзини нимага қодирлигини намойиш этиб, ғалаба ҳам қозонди. Русланнинг ўйини яхшиланиб бормоқда ва русча ибора билан айтганда, “янада шиддатли ўйин кўрсатишга қодир.” Биз Русланнинг кейинги учрашувларида бундан-да юқори даражада, кучли ўйин кўрсатишига умид қиламиз. Руслан энди аввал ўзи чемпионликдан маҳрум этган таниқли боксчи Николай Валуевга қарши яна майдонга тушади. Биз Русланнинг аввалги рекордини такрорлаб, Николайга умуман бўш келмаслигига умид қилиб қоламиз.
Би-би-си: Туркиядан Валижон, «Артур ака, кўпчилик ўзбек спорт мухлислари сингари мен ҳам сизнинг мухлисингизман, 90-йиллардаги ўша «серияли» ғалабаларингизни эшитиб, қувонардик. Аммо сўнгги пайтда ўзбек боксининг кучи бироз пасайгандек. Сабаби Ўзбекистон ўтган йилги Пекин Олимпиадасида олдинги сафарлардагидек иштирок эта олмади. Бунинг сабаби нимада деб ўйлайсиз?» деб сўраганлар:
Артур Григорян: Албатта, боксчиларимиз ўтган йилги Пекин Олимпиадасида у даражада муваффақиятли иштирок эта олишмади. Аммо бизнинг боксчиларимиз орасида ҳам Олимпия чемпиони бор. У ҳам бўлса, Муҳаммадқодир Абдуллаев. Уни ҳаммамиз яхши биламиз. Муҳаммадқодир Ўзбекистонда бокс бўйича биринчи Олимпия чемпионидир. Мен уни бу каби улкан ютуғи билан табриклайман. Агар Олимпиада Ўйинларида нимадир кўнгилдагидек амалга ошмаган бўлса, бунинг ҳеч бир қўрқинчли ери йўқ, ҳали ҳаммаси олдинда, хатолар бўлади, улардан сабоқ чиқариш керак, бундан кўнгилни чўктиришнинг ўрнига, шиддат билан олдинга қараб ҳаракат қилиш лозим. Ўзбек спорти, ўзбек бокси яхши кетаяпти. Собиқ Шўролар Иттифоқи даври билан солиштирганда, Ўзбекистон мустақиллик даврида жиддий натижаларга эришяпти. Мен Ўзбекистоннинг бокс ва шунингдек, бошқа спорт турларида ҳам етакчилик қилишига умидворман.
Би-би-си: Америкадан Омон яна ўзбек боксининг келажаги ҳақида қандай фикрдасиз, деб қизиққанлар.
Артур Григорян: Руҳияти ва кайфияти нуқтаи назаридан американча бокс фарқ қилади. Лекин бизда ўзимизга хос техника, кучли зарба бериш санъати бор. Боксчиларимиз рақибларига осиёчасига қилиб, кескин зарба бериш салоҳиятига эгалар. Шунинг учун ҳам менинг назаримда, боксда ўзимизнинг “мен”имиз бор. Биз деярли доимо буни кўрсатишга ҳаракат қилиб келаяпмиз. Биз янада кўпроқ боксчиларни рингга чиқариш ва янада кўпроқ ғалаба қозонишга интилаяпмиз. Мен болаларимизга бу йўлда фақат омад тилаб қоламан.
Би-би-си: Тайланддан Муродил ва Малайзиядан Исроилжон оилангиз борми, фарзандлардан нечта, бирортаси сизнинг, яъни отасининг изидан боришганми, деб қизиқишибди:
Артур Григорян: Оилалиман, тўртта фарзандим – уч қизим, бир ўғлим бор. Кўрамиз, агар ўғлим боксчи бўлмоқчи бўлса, мен бундан фақат хурсанд бўламан. Аммо ўзим уни боксчи бўлишга мажбурламайман. Боксчи бўлган пайтимда эса, учрашувларимга оила аъзоларимнинг келишларига рухсат бермаганман. Мен рингда ўзимни ёлғиз ҳис этишни ёқтираман. Чунки уларнинг залдаги ҳозирликлари менда қандайдир ташвиш уйғотади. Лекин улар ҳамиша мен билан бирга. Оиламни севаман, оилам мен учун ҳаётимдаги энг азиз нарсадир. Мен спортчи ёки мураббий сифатида нимага эришаётган бўлсам, буларнинг ҳаммаси энг аввало оилам учундир.
Би-би-си: Қирғизистондан Одилжон Махдумий эса, «Муҳтарам Артур Григорян. Бизга яхши маълумки, сиз она тилингиздан ташқари ўзбек ва рус тилларини ҳам мукаммал биласиз. Айтингчи, сиз қайси тилда фикрлайсиз, деб сўраяптилар:
Артур Григорян: Рус тилини ҳам, ўзбек тилини ҳам, арман тилини ҳам, эй, кўп тилларни, немис тилини ҳам биламан. Аммо кўп тилни билганим учун бир тилдан бошқасига ўтиб, бирданига сўзлаб кетишим бироз қийинроқ бўлади. Агар гапнинг ростини айтадиган бўлсам, арман тилида фикрлайман. Чунки ота-онам мени шундай тарбия қилишган. Ўзбек тилини ўзим туғилиб, ўсган Эски шаҳардаги маҳалламизда ўрганганман. Русийзабон мактабда таҳсил олганман. Шунинг учун ҳам Тошкентда эканимда доима учта – ўзбек, рус ва арман тилларида сўзлашишимга тўғри келган. Уйда арманча, мактабда русча, қолган ҳамма жойда эса, ўзбекча…
Би-би-си: Россиядан Азизбек Розилов эса, «Ҳурматли Артур ака, айтингчи, нима учун Ўзбекистондан чиққан спорт усталари хорижга кўчиб кетишяпти? Масалан, ўзингиз? Қолаверса, яқинда жаҳон чемпиони Руслан Чагаев ҳам Олмонияга кўчиб кетди, деб эшитдим. Бунинг сабаби нима?» деб сўраганлар:
Артур Григорян: Агар савол бу ҳақда бўладиган бўлса, унга очиқ ва чин кўнгилдан жавоб бериш лозим. Ўзбекистон, албатта, бой давлат. Аммо бизда ҳали профессионал бокс у даражада кучли ривожланмаган. Бу – биринчидан. Агар профессионал бокс кучли ривожланган бўлиб, ҳеч бўлмаганда хорижда тўланадиган пулнинг ярмидан кўпроғини тўлашга қодир бўлган ҳомийлар бўлганда эди,…Ҳеч жойга кетмаслиги учун боксчи, спортчини қизиқтириш керак.
Би-би-си: Мана, сиз ҳаваскор боксда юзлаб, профессионал боксда йигирмага яқин учрашув ўтказгансиз. Шуларнинг ичидан хотирангизда қолгани қайси бири бўлган:
Артур Григорян: Профессионал боксда енгил вазн бўйича жаҳон чемпионлиги учун олиб борган ва 18 тасида ғалаба қозонган 19 учрашувимнинг бирортасини алоҳида олиб, мана шуниси зўр эди, дейишга ҳаққим йўқ. Биласизми, тайёрланган ва ғолиб чиққан ҳар бир учрашувим менинг улкан ютуғимдир. Чунки уларнинг ҳар бири осонлик билан келмаган. Лекин шунда ҳам менга энг ёққан ва чиройли жанглардан бири деб, профессионал боксдаги тўққизинчи учрашувим деб айта оламан. Олмонияда бўлиб ўтган мазкур беллашувда мен WBO йўналиши бўйича собиқ жаҳон чемпиони Майкл Кларкни бешинчи раундда нокаутга учратганман. Яъни тўртинчи раундда ўзим йиқилганимга қарамай, яна оёққа туриб, курашни давом эттириб, уни нокаут қилганман. Залда Ўзбекистондан келган ярим учоқ одам ҳам бор эди. Улар атайдан менинг ўйинимни томоша қилиш учун, менга ишқибозлик қилиш учун келишганди. Улар шуни томоша қилиш учун келдикми, дейишлари турган гап эди. Ана шу беллашувимни кўпчилик ҳануз эслаб, гапириб юришади.
Би-би-си: Артур ака, суҳбатимиз сўнггида мухлисларингизга тилакларингиз:
Артур Григорян: Худо Ўзбекистоннинг гуллаб-яшнашига кушойиш берсин. Барча соҳалар – спорт, илм-фан, техника,…нимада бўлмасин, Ўзбекистон ҳамиша пешқадамликда юрсин. Мен бундан фақат ғурурланаман ва фахрланаман. Агар реклама ёки хабарларда ўзбекистонлик спортчими, сиёсатчими, нимагадир эришганини билиб қолсам, мен бундан ниҳоятда қувонаман. Рус бўладими, ўзбекми ёки арман, мен учун энг асосийиси – у ўзбекистонликдир. У – менинг қадрдон одамим, деб айтаман. Худо ҳаммамизга соғлик-саломатлик, ҳаётнинг ҳамма жабҳаларида энг олий даражадаги ютуқларга эришишимизга кўмак берсин.
Би-би-си: Катта раҳмат.