ФЕРМЕРГА «САРДОР» КЕРАКМИ ?

Узбекистон Республикаси Мустакилликга эришгач, бозор иктисодиётига утиш жараёнида купдан куп янги конунларни хаётга тадбик этилмокда.
Шундай яхши конунлардан бири кишлок хужалик эканомикасини такомиллаштириш булиб, ер майдонлари фермер хужаликларига булиб берилиб, максад ахолини тадбиркорлик фаолияти билан эркин шугуланиши, мулкга эгалик килиш хисини уйготиш, шу йул билан купчилик ишсиз юрганларни иш билан таъминлаш булиб, канчадан канча фукаролар ушбу конунни завк – шавк билан кутиб олишди.

Хакикатдан хам кабул килинган конунларимиз ижроси хам тугри таъминланганида, махаллий мансабдор шахслар томонидан ер эгасига фаолияти эркин куйиб берилганида эди, хаётимиз бунданда гузал ва фаравон булар эди.

Узбекистон Республикаси Президенти халк фаровонлигини уйлаб, 2008 йил сентябрь ойида фермерлар ер майдонларини «оптималлаштириш» тугрисидаги «таклиф»ни халк мухокамасига куйилди.
«Таклиф» оммавий ахборот воситаларида кутарилмай туриб, махаллий хокимият вакиллари ишни бошлаб юборишди, ушбу таклифнинг кизгин мухокамаси «Коинот гултожи» ижтимоий – маърифий газетанинг 25 декабрь 2008 йил 6 (17) – сонидаги «Фермер аёллар ташвиши» сарвлахали маколасида куйидагича ёритиб берилган.

Сирдарё вилоят Ок олтин тумани хокими К.Сулаймонов хокимият биноси олдида барча худудлардаги сардорларни 50 -60 та тупланган фермерлар олдида «Огайнилар, фермерлар ерининг кенгайтирилиши, Президентимизнинг жуда тугри таклифи, бу бугунги ва эртанги хаётимиз, фермерлик таракиётимиз зарурати. Анчадан буён мана шундай одил сиёсатни кутиб (бундай сиёсат 1998 йили 30 апрель куни хаётга тадбик этилган булсада), тайёргарлик куриб юрган эдик. Хеч качон гап сонда булмаган, катта максад – сифатда булади. Хар бир «сардор» уз худудида бирор фермернинг дилини огритмайдиган, ишсиз колдирмайдиган – бу энг мухими – говго – гурбатсиз, менга ва юкорига «шикоятчи»ларни жунатмайдиган, аклли иш тутингларки, ахиллик муроса, яхшилик йуколмасин. Кискаси, «узларинг – узаро келишиб» тугри хулоса чикаринглар +» деган эди.

Тупланган фермерлар хокимнинг гапидан кунгли тук булиб таркалишган эди деб такидлайди мухбир ва аммо ушбу йигилишдан кейин кийналган, ерлари нохакдан тортиб олинган, канчадан канча кишиларнинг ишсиз булиб, идорама – идора сарсон – саргардон булиб юрган уч фермер аёлнинг гам ташвишини ёртиган холда туманда булаётган хангомаларни очиб берган.

Ок олтин тумани хокимининг шундай завк – шавк билан сузлаган нуткининг замирида кандой маъно борлиги, хар бир «сардор» уз худудида бирор фермернинг дилини огритмайдиган «менга ва юкорига «шикоятчи»ларни жунатмайдиган иш тутинглар деб берган курсатмаси йигилишдан кейин уз кучини курсата бошлади.Туман сардорларининг айримлари хокимнинг фатвосидан кейин хурмача киликларини бошлашди, хаттоки, узларига ёкмаган фермерларнинг номидан «фермер хужалиги туман хокимлиги билан узаро тузилган узок муддатли ер ижара шартномасини ихтиёрий бекор килиш тугрисида» аризаларни «калбакилаштириб» ёзиб, уз имзолари билан тасдиклаб, узларига берилган махкама мухрлари билан тасдиклаб, (мухр уртасидаги гербни когоз билан ёпган холда) туман хокимига такдим килиш ва туман хокимининг карорларини кабул килдириш даражасига кадар олиб боришган.

Бундай холатларни содир этиш, расмий хужжатларни калбакилаштириш холатларини содир этган шахсларга нисбатан амалдаги конунларимизга биноан жазо мукаррар булишига карамай, хаттоки конунларимизни хам менсимай фермерларнинг норозилигини келтириб чикара бошлашди, чунки оркаларида туман хокимидай «хомий»лари борлиги ва катта йигилишда рахбарнинг узи фатво берганлиги, «менга ва юкорига шикоятчиларни жунатмайдиган аклли иш тутинглар» деб такидлаши, «шикоятчилар» юкорига борган такдирда хам мурожаатлари курилмай колиши, чунки хокимнинг томири чукур илдиз отиб, Сенатгача етиб борганлигини жуда яхши билган холда иш юритишларига кандай бахо бериш керак булади.

Энди савол тугилади, хуш «Фермерга «Сардор» керакми деган.
Узбекистон Республикасининг «Фермер хужаликлари тугрисида»ги конунида аник килиб, фермер хужалиги узига узок муддатли ижарага берилган ер участкаларидан фойдаланган холда товар кишлок хужалиги ишлаб чикариши билан шугуланувчи фермер хужалиги аъзоларининг биргаликдаги фаолиятига асосланган, юридик шахс хукукларига эга мустакил хужалик юритувчи субъектдир деб белгилаб берилган.

Шунингдек, фермер хужалигининг хукукларида, фермер хужалиги юридик шахснинг барча хукукларига эга булади. Фермер хужалиги тадбиркорлик шаклларидан бири булиб, ташкил этилишидан кузланган максадларга эришиш учун шу максадларга монанд тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишга хаклидир деб курсатилган
Ушбу конунда яна фермер хужаликларининг хужалик фаолиятига давлат органлари ва ташкилотларнинг хамда бошка органлар ва ташкилотларнинг, улар мансабдор шахсларнинг аралашувига йул куйилмайди, конун хужжатларида назарда тутилган холлар бундан мустасно деб белгиланган, демакки мустакил фаолият юритаётган фермер фаолияти жараёнида амалдаги конунларимиз курсатмаларини бузмасликга харакат килиши мукаррар, демакки унга «сардор» керакми?

«Сардор» нима учун керак, фермер билан хоким уртасида тузилган узок муддатли ер ижара шартномаси ижросини назорат килиш учунми, ёки хокимнинг воситачиси сифатида фаолият юритиш учунми, ёки фермер ер майдонида мажбурий тарзда белгиланган режадан ташкари давлатимиз конунларида такикланмаган махсулотларни узининг номидан фермер ер майдонларига экдириб, унинг оркасидан миллион – миллион маблагга эга булиш учунми, ёхуд фермернинг номидан узок муддатли ер ижара шартномасини бекор килишни сураб, ихтиёрий ариза ёзиб, хоким карорини чикартириш учунми, демакки фермер амалдаги конунлар билан фаолияти мустахкам белгилаб берилган булишига карамай, ханузгача мустакил булмаган эканда.

Сирдарё вилоят Ок олтин тумани фермерлари ички дардларини кимга айтиши лозим булади, сардорлар фермерларнинг юз – юзлаб гектар ерларга полиз махсулотларини эктириб манфатдор булишсаю, дуппи тор келганда фермерни айбдор деб топиб, узларининг айбларини яна фермер елкасига юклаши окибатида мехнаткаш жабр тортиб, ер майдонларидан махрум булишса, буни кандай бахолаш лозим булади.
Унда амалдаги Конунларимиз устиворлиги кани.

Макола фермерларнинг шикоятлари ва далилий хужжатларга асосан тайёрланди.
Карим.

Copyright © 2018 Birdamlik.Info
Shares