Америка Қўшма Штатларида янги президент қасамёдга келтирилди. Маросимда Американинг янги президенти тўлиқ исму шарифи билан – Мен, Барак Ҳусайн Обама, дея қасамёд қабул қилди. Жаноб Обамани қасамёдга келтириш маросимида Америка жамиятида мавжуд барча қарама-қаршиликлар четга сурилгандек кўринди. Шундан сўнг Президент Обама маросимга йиғилган икки миллион одам қаршисида нутқ ирод қилди. Барак Обаманинг нутқи жуда жиддий янграган бўлиб, ҳаддан ташқари эҳтиросларга берилмаган бўлса ҳам, маросимга йиғилганларнинг эхтирослари чексиз эди. Ҳозир Вашингтонда жойлашган Жон Ҳопкинс номидаги илмий тадқиқотлар маркази ходими Алишер Ҳамидов ҳам мазкур тадбирни ўз кўзи билан кўришга муваффақ бўлган. У киши Би-би-си Ўзбек Хизмати билан суҳбатда ўз таассуротлари билан қуйидагича ўртоқлашган:
Ҳаммаси бир ҳафта бурун бошланганди
Барак Обамани қасамёдга келтириш маросими тантаналари бундан бир ҳафта бурун бошланганди. Вашингтон шаҳрига Американинг ҳар чеккасидан миллионлаб одамлар келишни бошлашганди, десам муболаға бўлмайди. Қасамёдга келтириш маросимида эса, икки миллионга яқин киши иштирок этди. Маросим бўлиб ўтган майдонга киришнинг иложи бўлмади, лекин мен майдон яқинида эдим. Тадбирни ўз кўзим билан кўришга муваффақ бўлдим. Об-ҳаво ниҳоятда совуқ эканига қарамай, одам ниҳоятда кўп эди. Лекин бу нарса майдонга йиғилганларнинг кайфиятига заррача ҳам таъсир қилгани йўқ. Ҳамма хурсанд, завқ-шавққа, қувончга тўла эди. Йиғилганларнинг аксарияти демократларнинг тарафдорлари бўлганликлари учун барчанинг оғзи қулоғида. Уларнинг орасида ёшлар, кексалар, қора танлилар, оқ танлилар аралашиб кетишган эди, ҳиндистонликлар, хилма-хил эл қатнашди…Иштирокчилар орасида Марказий Осиё давлатларидан бўлганлар ҳам бор эди. Кўпроқ талабалар. Кеча, масалан, наманганлик бир дўстим билан кўришдим. Дўстим Америкада саёҳат билан юрган экан. У Вашингтонга айнан қасамёдга келтириш маросимини томоша қилиш учун келибди. Маҳаллий вақт билан эрталаб соат олтида тадбир бўлиб ўтиши кутилаётган хиёбонга бориб, қирчиллама совуқ эканига қарамасдан, тантаналар вақтигача ўша ерда кутиб ўтирибди. У одамларнинг ҳовуридан совуқ ўзига таъсир ҳам қилмаганини айтди.
Умидбахш нутқ
Агар оддий тил билан айтадиган бўлсам, Барак Обаманинг қасамёдга келтириш маросимида ирод қилган нутқи умидбахш бўлди. Америка, қолаверса, дунёнинг қолган давлатлари аҳолисида некбинлик туғдирадиган яхши нутқ бўлди, менимча. Масалан, мусулмонлар тўғрисида яхши гаплар айтди, Америка тўқнаш келиб турган муаммоларга барҳам бераман, бу йўлда бор кучимни сарфлайман, деб кучли гапларни гапирди. Майдонга йиғилганларнинг барчаси Барак Обаманинг ашаддий тарафдорлари бўлганликлари учун унинг нутқини олқишлар билан кутиб олишди.
Ҳар хил тоифа одамлар
Қасамёд маросимига йиғилган инсонлар Америкадаги турли хил тоифаларни намоён этишарди. Масалан, тадбирда фақатгина АҚШ байроқларини кўтариб олган ватанпарварлар эмас, масалан, тинчлик йўлида фаолият олиб бораётган фаолларни, бошқа ғоя-ю фикрларни қўллаб-қувватлаган инсонлар ҳам йиғилишганди. Дейлик, Ироқ урушига қарши бўлган фаолларнинг шиорлару плакатларига кўзим тушди. Бундан ташқари, йиғилганларнинг орасида дунёга иқтисодий жиҳатдан ёрдам бериш тарафдорлари ҳам бор эдилар. Хуллас, инагурация маросими хилма-хил гуруҳларни, сиёсий кучларни йиғди, десам муболаға бўлмайди.
Вашингтоннинг бағри кенг эди, лекин…
Мен Вашингтонда 6 йилдан бери яшайман. Лекин шаҳарда ҳали бунчалик кўп одамни кўрмагандим. Масалан, Тошкент ёки Москва билан солиштирадиган бўлсак, Вашингтоннинг маркази унчалик ҳам катта эмас. Шунчалик кўп одамнинг бу ерга келиши шаҳар ва шаҳар аҳолисига бир қатор ноқулайликлар туғдирди. Транспорт воситалари тўлиқ ҳаракатдан тўхтади, десам бўлади. Шаҳар ҳокимияти, айниқса, марказий кўчаларни транспортдан буткул халос қилди. Қасамёдга келтириш маросимига тайёргарликлар бир неча ой бурун бошланган бўлса ҳам, одамнинг шунчалик кўплигидан, масалан, ресторанларда умуман овқатланишнинг иложи бўлмади. Айниқса, тадбирдан кейин шаҳар марказидаги ресторанлар овқатланиш истагида бўлганлар билан тўлиб-тошиб кетди. Кўчаларда сотилаётган овқатлар ҳам етмади. Қаёққа қараманг, навбатлар….Дўконларни-ку, қўяверинг. Масалан, қаҳвахонада ишлайдиган дўстларим, «қўлимиз қўлимизга тегмади, буюртманинг устига буюртма, одамлар келиб, кетишяпти, келиб, кетишяпти, чарчаб қолганмиз, хўрандаларга хизмат кўрсатиш учун бир кунда 16 соат ишлабмиз,» деб айтишди.
Аммо ҳеч ким кўчада қолмади
Меҳмонхоналарда жойлар қолмаган эди. Устига-устак меҳмонхоналарнинг нархлари ҳам осмонга чиқиб кетган эди. Шаҳарга келган меҳмонлар оддий шаҳарликларнинг уйларида тунаб қолишга ҳам рози эдилар. Масалан, бир хоналик квартирангиз бўлса, уни бир кечага минг доллардан ортиқроққа ижарага берсангиз бўларди. Жойга шу қадар катта эҳтиёж бўлди. Ёшлар эса, барларда ухлашди, уларни тонггача ишлайдиган ҳар хил қаҳвахоналар, кутубхоналарда кўриш мумкин эди. Кўчада ҳам ётганлар бўлди.
Хавфсизлик чоралари ўз ўрнида эди
Шаҳарда полиция ходимлари жуда ҳам кўп эди. Фақатгина Вашингтон шаҳридан эмас, балки бошқа штатлардан ҳам полиция кучлари жалб этилишганди. Улар ҳам етмагандек, ҳарбийлар ҳам сафарбар этилишганди. Кўчаларда ҳарбий машиналар, ҳарбий техникалар кўзга ташланарди. Марказий кўчалар ёпиб қўйилганди. Ҳар доимгидек Оқ Уй, кейин конгресс биносининг тепасида мерганларни кўриш мумкин эди. Айниқса, конгресс атрофида кучли хавфсизлик чоралари йўлга қўйилганди. У ерга оддий халқ ўтолмасди. Фақатгина расмий рухсатномалар билан Американинг нуфузли, таниқли, бадавлат одамлари киришга муваффақ бўлишди. Бу ҳолат баъзи бир оддий одамларнинг ғашлари ҳам тегди. Энг яхши, энг иссиқ жойлар шу бадавлат, таниқли одамларга насиб этди. Барак Обама келишидан аввал унинг ёрдамчилари маросимлар ҳамма учун имконли бўлиши, оддий халқ бемалол томоша қила олиши, чипталар арзон бўлишини айтишганди. Аммо, менимча, талаб шунчалик катта бўлганидан, чипталарнинг, меҳмонхоналарнинг нархлари осмонга сапчиб кетди, чекка штатлардан келиб, тадбирни томоша қиламан, деган фуқароларнинг келишга имкониятлари ҳам бўлмади. Вашингтонга учоқлар, поездлар чипталарининг нархлари кўтарилиб кетганди. Вашингтонга келгандан кейин ҳам дўстлари, танишлари бўлмаса, кўчада қолиб кетишарди. Шунинг учун ҳам Барак Обамани қасамёдга келтириш маросими оддий америкаликлар учун қимматлик ҳам қилди.
Ва ниҳоят ҳаммаси якун топди
Қасамёдга келтириш маросими жуда ҳам силлиқ якунланди. Бошқа томондан, жуда ҳам рамзий ўз поёнига етди. Барак Обама ва Жо Байден ўз рафиқалари билан бирга Президент Бушни кузатиб қўйишди. Жорж Буш улар билан хайрлашиб, ўз оиласи билан тикучарга ўтириб, Техас штатига учиб кетди. Бу жуда ҳам кучли бир рамзга эга бўлди. Яъни 8 йилдан бери кўплаб одамларнинг тоқатлари тоқ бўлган экан шекилли, Жорж Бушнинг тикучарда ўз оиласи билан учиб кетаётганини кўриб, йиғилган одамлар шунчалик хурсанд бўлиб кетишдики, асти қўяверасиз. Бунинг ортидан инагурация паради бошланиб кетди. Тадбир маҳаллий вақт билан тушки соат бирлар атрофида якунланган бўлса, одамлар асосий майдондан тарқалишни бошлашди. Бироқ шаҳардаги қаҳвахонаю ресторанларда байрам шодиёналари тонг саҳаргача давом этди. Шаҳар ниҳоятда гавжум эди.