Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси матбуот котиби Урдур Гуннарсдоттир (Urdur Gunnarsdottir)нинг сўзларига кўра – икки ҳафта илгари ушбу ташкилотнинг кичикроқ бир гуруҳи Ўзбекистонга бормоқчи бўлишган, бироқ бу ташриф ўзбек мулозимларининг уларни кутиб олишга тайёр эмасликлари боис тўхтатилган эди.
Ўзбекистонга ташриф, сайловолди кампаниясининг боришини кузатиш, Гуннарсдоттирнинг сўзларига кўра, ДИИҲБ экспертларининг қуйидаги асосий масала юзасидан бир тўхтамга келишларига имкон яратади: ЕҲҲТ кузатувчилари сайловларда иштирок этадими ва улар қай тартибда иштирок иштирок этишади – чегараланганми ёки тўлиқ таркибдами.
Гуннарсдоттирнинг сўзларига кўра, ДИИҲБ делегациясининг Ўзбекистонга ташрифи октябрнинг иккинчи ярмига мўлжалланган ва бу Тошкентнинг, шу йил 23 декабрда ўтказиладиган президентлик сайловларига кузатувчиларини жўнатиш сўралган расмий таклифномасига бериладиган ташкилотнинг жавоби бўлиши керак эди.
«Мен ушбу кечикиш юзасидан бирор бир таклиф қилмоқчи эмасман, – дейди Гуннарсдоттир. – Бизда Тошкентнинг таклифномаси бор ва ЕҲҲТ қоидаларига кўра, бунга жавобан кузатувчиларни жўнатишдан олдин, мамлакатга бизнинг экспертларимиз бориши лозим».
Ўзбекистон Инсон ҳуқуқлари жамияти раиси (ЎИҲЖ) Толиб Ёқубовнинг фикрига кўра, Ўзбекистондаги президентлик сайловларини кузатишни рад этиш қарори, ЕҲҲТ учун энг тўғри қарор бўлар эди.
Ёқубовнинг сўзларига кўра, Ўзбекистонда кузатиш мумкин бўлган, сўнгги икки ойдан буён давом этаётган бутун сайловолди жараёни, бундан ортиқ эрксиз ва нодемократик сайлов бўлмаслигини англатади, ЕҲҲТ бу томошада иштирок этаркан, шусиз ҳам путурдан кетган бор обрўсини ҳам тўкишлари мумкин.
Ёқубовнинг фикрига кўра, бугун Ўзбекистонда бўлаётган нарсаларни сайлов деб бўлмайди. Шунчаки у ерда сайловнинг ўзи йўқ.
Одамларни Каримов фойдасига овоз беришга мажбур қилишмоқда, баъзан ҳатто, бир бутилка арзон мой учун уларнинг розилигига эришилмоқда, айни пайтда эса, қолган беш нафар номзод ўзларининг президентлик истаклари ҳақида чурқ этишга ҳам журъат эта олишмайди, уларнинг сафдошлари эса Каримовни қўллашларини айтишади, – бу бор йўғи бир спектакль холос, дейди Ёқубов.
Бироқ, бу каби саҳна кўриниши, ЕҲҲТ каби нуфузли ташкилотнинг унда иштироки билан, нормал ҳолат касб этиши, легитимлик мақомига ва умумий эътирофга эга бўлиши мумкин, дея ҳисоблайди ҳуқуқ ҳимоячиси.
«Агар ЕҲҲТ бу сайловни кузатишдан воз кечса яхши бўлар эди, – дейди Ёқубов. – Нуфузли ташкилотлар бу очиқдан очиқ ёлғонга имзо чекишмаса – бошвоғини йўқотиб қўйган Каримов режими учун бир ибрат бўлар эди».
Айни дамда, Ёқубов ўз принципларини қатъий ва дадил ҳимоя қилар экан, ЕҲҲТ имкониятларига анча скептик муносабат билдиради.
«ЕҲҲТ диктаторлик режими унинг вакилларини қабул қилишини кутаяпти, аслида эса мутлақо аксинча бўлиши керак эди», – дейди Ёқубов.
Uznews.net