Жамшиднинг такдири

Улугбек Хайдаров «Бирдамлик » ҳаракати фаоли

ylugbek-haydarov.jpg 

Жамшид Каримовнинг яна 6 ойга касалхонада колдирилиши хакидаги хабарни эшитиш мен учун осон булмади. Унга ёрдам бера олмаслигим, кулимдан хеч нарса келмаслиги юрагимни баттар сикди….

Мен Жамшид билан 1999 йилнинг кеч кузида танишдим. Унгача хам «Жиззах шахрида президентнинг кариндошлари яшашини» куп эшитгандим. Бирок, «Улар хам президентга каби хаммадан узилган одамлардирда» деган хаёл билан, бу оиланинг борлиги ва йуклиги билан унчалик кизикмасдим.

Кейинчалик, Жамшид билан жуда кадрдан булиб кетдик. Авваллари хукуматга моил булган бир нечта газета ва журналларда ишлаган Жамшиднинг дунёкараши кенг, ута истеъдодли эканлигига мен тез орада ишондим. Жамшид ноординар фикр юритар, Узбекистондаги мавжуд диктаторлик тузумининг муаллифи дадасининг тугишган акаси булган Ислом Каримов эканлигини ва у Узбекистонни халокат сари етаклаётганини айтиб чарчамасди.
– Бу хакда дадам Аслан Каримов укасининг узига «Сен Узбекистонни абгор киласан» деб айтарди. У президент булганидан кейин куп утмай, дадам «Жиззах-Фориш» йуналишида автохалокатга учраб оламдан утди, – деди у бир куни менга.
Жамшид хукуматга карашли ОАВда узок ишлай олмади. Табиатан ижодий эркин булган Жамшидни уша ОАВлар хам унчалик хуш куришмасди.

У Жиззахнинг Кимёгар махалласида жойлашган уч хонали квартирада онаси Муслима Каримова билан яшар, шахарнинг Марказ-2 мавзесидаги узининг хонадонига кам борарди.
У амакиси Ислом Каримовни кургани кузи йук эди. Асосийси, у буни яширмасди. Куча куйда, учрашувларда бу хакда баралла айтарди. Шунинг учун, махаллий куч ишлатар тизимлар уни доимо назорат остида саклашар, Жамшид билан каёкка борсак, ортимиздан албатда хуфялар изгиб юришарди.

Вилоят хокими Убайдулла Ямонкулов Жамшидларнинг оиласидан доимо куз-кулок булиб туришни шахар хокими Хаким Иномжоновга топширган ва Хакимжон бу ишни койиллатиб бажарарди. Хар кандай байрамларда, Жамшидларникига катта-катта анвойи гулдасталар, турли-туман кимматбахо совгалар ташиб келтириларди. Бундай «гамхурлик» Жамшидга унчалик ёкмасди ва шундай холатларда онасига жуда каттик тегарди.

2005 йил, 30 август куни кул телефонимга Муслима опа телефон килиб колди. «Тез келинг, уртогингиз мени хафа килаяпти» дедилар опа йиглаб.
Етиб бордим. Муслима опа мени йиглаб кутиб олди. Жамшид эса уз хонасига кириб, ичкаридан ёпиб олганди.
– Убайдулла (вилоят хокими), мустакиллик куни билан табриклаб, у-бу нарса бериб юборган экан. Шунга Жамшид эрталабдан тупалонгни бошлади. Сира тинчита олмаяпман. Мана, хозир хонасига кириб, ичкаридан ёпиб олди, менга хам очмаяпти, – деди Муслима опа.
Мен Жамшидни чакирдим. У эшикни очди. Ичкарида китоблар, турли когозлар сочилиб ётар, кул машинкада ёзиб тулдирилмаган варак турарди.

У узини хеч нарса булмагандек тутди. Оламдаги вокеалар, мамлакатдаги ахвол, Андижон вокеалари ва Жиззахдаги махаллий хокимятнинг адолатсизликлари хакида узок гаплашдик.
Уша йили вилоят хокими Убайдулла Ёмонкулов ва Жамшид Каримов уртасидаги муносабат анча совуклашганди. Бунинг асосий сабаби, хокимнинг 2005 йил 11 февралида утказган матбуот конференцияси хакида Жамшид билан биргаликда ёзган маколамиз эди.
Сенатор ва хоким Ёмонкулов бу матбуот конференциясида АКШ ва Европанинг ташки сиёсати хакида аччик гаплар айтган, хусусан АКШнинг Якин Шаркдаги харакатини боскинчилик деб атаб, халкаро ташкилотлар ва халкаро молиявий институтларни «АКШ ва Европа сиёсатчиларининг малайлари» деб атаганди.
Агар, уша пайтда АКШ ва Узбекистон уртасидаги алокалар яхшилигини, Хонободда АКШнинг харбий базаси тургани хисобга олсак, бу жудаям кескин танкид эди. Уша пайтлари хаттоки президент хам Американи бу кадар танкид килмаганди, орадан 3 ойча вакт утиб, машъум Андижон вокеалари булиб утди.

Бу хакдаги Жамшид иккимиз ёзган «Узбекский сенатор критиковал внешнюю политику США» деб номланган бу маколамиз турли сайтларда 17 феврал куни пайдо булгач, махаллий хокимият Жамшид ва менинг устимдан кузатувни янада кучайтирганди.
Биз Жамшид билан бу вокеаларни бирма-бир эсладик, киладиган ишларимиз хакида сузлашдик. Кейин хаммамиз биргаликда чой ичдик ва мен уйимга кайтдим.
Кейинчалик вилоят хокими Жамшидни бир неча марта хузурига чакиртириб, «Агар журналистик фаолиятни давом этдираман десанг, хохлаган жойга ишга жойлайман, факат Улугбек ва унга ухшаганлар билан алокани узасан, акс холда, узинга жабр булади», деб айтгани Жамшид менга айтиб берди.

Биз барибир бирга ишлайвердик. Вилоятда содир булаётган вокеа ходисалар хакида интернет оркали маколалар таркатишда давом этдик. «Озод дехконлар» партияси раиси Нигора Хидоятова бизга бир компьютер совга килди ва биз Жамшиднинг онасини янги уйида (2 каватли хашаматли бу уйни вилоят хокими Муслима опага, тугилган кун муносабати билан тортик килганди), 2 – каватдаги бир хонага уни урнатиб, интернетга улатиб олдик. Жамшид иккимизнинг куп маколаларимиз шу хонада тугилиб, интернетга узатилган.
Вилоят ички ишлари ва МХХ маколалар каердан узатилаётгани билгани билан, Жамшид Каримовлар хонадонига бостириб кириша олмасди. Биз бу ерда хавф хатардан холи эдик.
2006 йилнинг августига келиб, тайзиклар роса кучайгач, мамлакатдан чикиб кетишга карор килдик. Чунки бу пайтга келиб мени икки марта калтаклаб кетишган, Жамшиднинг хам хаётига бир марта тахдид булганди. Вилоят хокими Жамшидни чакиртириб, «Агар шундай давом этса, Улугбекни турмаган тикамиз, сени эса жиннихонага» деб огохлантиргач, биз бу хакда Нигора Хидоятовага ва АКШ элчихонасининг бир ходимига гапириб бергандик. Вазият ташвишли эди. Бу хакда Жамшид билан уларнинг уйида узок гаплашдик. Сентябрнинг 15 – куни Жиззах ва Козогистоннинг Жетисай пункти уртасидаги чегара пости оркали Козогистонга утиб кетишга келишдик.

Орадан ун кунлар чамаси утгач, Жамшид менга кунгирок килди. Етиб бордим. Жамшидни куриб, нимадир содир булгани сездим.
– Кара, нима топиб олдим, – деди у турли киркимдаги телефон симларини ва тугмачага ухшаган 3 та нарсани курсатиб.
Маълум булишича, Жамшид уйдаги телефон симларини янгилатмокчи булиб, уста чакиради. Симларни алмаштираётган уста, биринчи каватда битта, иккинчи каватда 2 та бояги «тугмача»ларни топиб олади ва бу хуфёна эшитиш мосламаси эканлиги хакида Жамшидни огохлантириб, ишни тугатмасдан, чикиб кетади.
– Мана шунака гаплар, Ула, (Жамшид мени шундай чакиради) – деди Жамшид, – бизнинг режамиз хакида улар энди билишади. Тезрок жуфтакни ростлаш керакка ухшайди. Майли, байрам (мустакиллик) утсинчи, курамиз.

Байрам утгач, чикиб кетишга тайёргарлик кура бошладик. Жамшид Тошкентга бориб, у ердаги 2 хонали уйини сотиб келди. Биз узимизнинг максадимиз хакида АКШнинг Узбекистондаги элчихонасига билдирдик.

10 сентябр куни кечки пайт Жамшид билан анча утирдик. Фермерлар хакидаги маколамизни, фактлар озлиги учун тугата олмадик. Кейин Жамшид ёзаётган биографик китобнинг баъзи бобларини тахрир килдик. Жамшид «Мен ва менинг амаким» деб номлаган бу булажак китобини узи билан олиб кетиш учун бирорта диска кучириб куйишини айтди.
Негадир, сира ажрашгимиз келмасди. Ховлига чикдик. Куз энди кирган булсада, кечалари салкин эди.
– Осмон тула юлдуз. Кара, Ула, у ёклардаям юлдузлар шунака якин ва ёркинмикин? – деди Жамшид, – эх, сира кетгим йук, агар билсанг… Мен бу ерда Жамшид Каримов, сен эса Улугбек Хайдаровсан. У ёкларда биз хеч киммиз. Тил билмаймиз. Журналист булиб ишлай олмаймиз. У ёкда аста секин нолга айламиз…..

Дарвозадан чикар эканман, Жамшидга хайрли тун тиладим. Аста кетиб борарканман, 15-20 кадамча юриб, ортимга карадим. Жамшид халигача менга караб турарди. У авваллари сира бундай килмас, дарвоза олдига хам мени кузатгани камдан кам холатларда чикарди, чикса хам, даров хайрлашиб кириб кетарди.

Уша куни Жамшид энди мен билан анча вактга ажраётганлигини гуёки сезгандек эди.
11 сенябрь куни кечки пайт Муслима опа менга кунгирок килиб, Жамшид йуклиги, кул телефонии учирилгани айтди. Мен онани тинчлантирдим. Жамшид билан нимадир содир булгани аник эди. У хеч качон онасига айтмасдан бирор жойга бормас, борса хам, уша жойдан албатда телефон киларди. Суриштиришларим фойда бермади: Жамшид изсиз гойиб булганди.

Эртасига Муслима опани кургани касалхонага бордим. Муслима опа украб йиглаб, мени багрига босди.
– Улар Жамшидни улдириб юборишади, Улугбек. Мен нима киламан энди? Харакат килинг, хаммаёкка хабар беринг, акс холда уни тирик курмаймиз, – деди Муслима опа.
Бир оз узига келган она нима булгани айтиб берди.

Жамшид 11 сентябр куни онасини кургани касалхонага келади. Палатага киргач, уни оркасидан, касалхонанинг терапия булимии бош врачи кириб, негадир Жамшидга каттик гапиради ва уни тезда палатадан чикиб кетишини талаб килади.
Бундай муомалага урганмаган Жамшид, бош врачга бакириб беради. Икки уртада бошланган дахнаки жанг, кул жангига айланиб кетишига оз колганида, палатага 3 нафар ок халатли бакувват йигитлар бостириб киришади ва Жамшидни судраб олиб чикиб кетишади.
Шундан кейин уни хеч ким курмайди.

Хун йиглаётган Муслима опани тинчлантириб, палатадан чикдим. Шу ерда ишлайдиган таниш аёллардан бири билан учрашиб, нима булгани билмокчи булдим. Тушликдан сунг уша аёлга телефон килиб, учрашишимиз кераклигини айтдим.
Аёлнинг гапириб берганлари масалага ойдинлик киритди.
Унинг айтишича, Жамшидни судраб ташкарига олиб чиккан ок халатли йигитларни касалхона ходимларининг бирортаси танимаган. Улар Жамшид касалхонага келишидан бир оз олдин пайдо булишган. Аёл уларни бош врачнинг хонасида курганлигини айтгач, мен уларнинг кимлигини, нима учун касалхонага келишганини, бош врач нимага Жамшид билан жанжаллашгани тушундим. тушундим. Бу – провокация эди.

– Улар Жамшидни «Нексия» русумли кора автомобилга тикиб олиб кетишди. Бизга хеч кимга огиз очмаслигизни каттик тайинлашди. Жамшидни каерга олиб кетишди? Ахир уни амакиси президент-ку?!, – деди аёл.
Аёлнинг олдидан дунёим коронгу булиб чикдим. Нима килишим кераклигини аник билмасдим. Шахарнинг Марказ-2 мавзесига чиккач, ортимдан кузатишаётгани сездим. Таниш таксистни учратиб, уйга олиб боришни сурадим. Кетаётиб, биринчи учраган кучага тез бурилишини айтдим. Бурилгач, машинани тухтатишини сурадим. Ортимиздан колмасдан келаётган «Тико» хам биз бурилган кучага кескин бурилди ва бизнинг машинамизни турганини куриб, аста секинлаб, ёнимиздан утиб кетди. Шундагина биз ортга бурилиб, йулга чикдик. Таъкибчилар бошка куринмади.

Вилоят хокими Жамшидга «Сени жиннихонага, Улугбекни камокка тикамиз» деганини эслаб, уни каёкка олиб кетишганини тушунгандек булдим.
Мамлакатдан чикиб кетишни хам колишни хам билмасдим. Жамшиднинг такдири хакида аник билмасдан чикиб кетишни узимга эп курмадим. Орадан 3 кун утиб, 14 сентябр куни, шахарнинг Марказ-2 мавзесидаги бекатда мени кулимга кишан солишганида, вилоят хокими уз ваъдасини бажарганини тушундим…..

Жамшид хозир Самарканддаги рухий хасталар шифохонасида каттик назорат остида сакланаяпти. Аввалига сиртдан 6 ой муддатга уни рухий шифохонада даволанишга махкум килган Жиззах шахар суди, бу хкумнинг кучини шу йилнинг бахорида яна 6 ойга узайтирганди. Мана, бу муддат хам утгач, улар Жамшидни яна шифохонада саклашга карор килишибди. Бу – суднинг карори эмас, хур фикрлайдиган тирик жонзотни узига душман санайдиган Ислом Каримовнинг карори.

Дустим, хамфикрим Жамшид! Тугриси, сени Каримов фамилияси билан атагим келмаяпти. Сен албатда ёгугликка чикасан. Уша кунлар оз колди. Амакингнинг буйруги билан Сенинг баданинга санчилаётган, Сенинг онгингни манкуртлаштиришга мулжалланган хар бир игнанинг азобини биз – Сенинг дустларинг хис килиб турибмиз! Биз Сен биланмиз, ва Сен билан хали албатда куришамиз. Озод Узбекистонда куришамиз. Бунга оз колди, дустим. Ишон.
2007 йил, 6 сентябрь

Copyright © 2018 Birdamlik.Info
Shares