Ер юзида адолатсизликнинг бирор, худудда авж олиши, бу уша ерда
 демократиянинг янчилиб, диктатуранинг гуллаб яшнашидир. Айни дамда Жахон
 прогрессив жамоатчилиги ардоклаб келаётган Инсон Хукук химоячилари ва
 тугрисуз журналистларни диктаторлик хукм сураётган давлатларда улар
 каттик босим ва тазъйикларга учраб, уларни камаш ва хатто улдириш
 холатлари юз бермокда.
 Планетамизда бугун демократик тамойиллар ривожланиб, унга етарли амал
 килинаётган давлатларда барча халклар бирдай озод ва эркин яшаётгани
 кувонарли холдир.
 Аммо диктаторлар бошкарувидаги авторитар режимдаги шундай давлатлар хам
 борки, улардаги диктаторларнинг бебошликлари кун сайин хаддан ошмдкжа.
 Бундай давлатларда миллонлаб ахолининг биргина ёлгончи шахс томонидан
 уларни кийнаб, йиллаб азоб чекишига йул куйиб берилаётир.
 Халк орасида “беш бармок баравар эмас” деган макол бор. Хуш  шундай
 экан, куп миллионли бир бутун халк шу маколнинг исботи учун унлаб йиллар
 гушт ейишни куятуринг, ейишга кора нон тополмай, кун куриш учун иш
 булмаса, бир умир гинг деса, диктаторнинг таёгини еб шундай яшаб утиши
 керакми?
 Йук албатта, булмаса халк бу маколни нега айтган деганда аслида бу
 одамлар орасида ёвузликда тимсохдай, туймасликда оч буридан хам утиб
 кетадиганлари хам бор дегани булади.
 Нега бугунги фан-техниканинг авж олиб кишиларинг миллионлаб йиллик
 орзулари руёбга чикиб, улар информация ва коммуникация асрига кадам
 куйган бир пайтда инсониятнинг уз такдирига бунчалик масъулиятсиз булиши
 ачинарли хол эмасми?
 Бундай холат туфайли Ер юзидаги диктаторлар бармок билан санокли булсада
 улар кул остидаги халкларни “бахти каро” килиб, муболагасиз айтганда,
 инсон эволюциясининг феодализм ва кулдордик жамиятига улоктириб, уларни
 сурбетларча оёкости килиб, саводсиз килиш, завод ва фабрикаларни уз
 холига ташлаб вайрон килиб, миллонларни оч ва уй-жойсиз колдириб, халкни
 ишсиз, сарсон-саргардон килиб, мамлакатни бемалол уз оиласи билан
 истаганча талайверсалар айтинг-чи, бу кайси мантикка тугри келади!?
 Нахотки, уз халкининг жаллодига айланиб колган бундай
 диктаторнинг танобини тортиб куядиган бирор идора ёки конунлар
 планетамизда топилмаса?
 Минг бор афсуски, бундай мантик ва адолатнинг хом мевалари халигача ер
 юзида етилиб пишганича йук! Планетамизда баъзи миллатларнинг очдан
 улаётган бир вактда, бошкаларда “тукликка шухлик” килиб, ортикча мазалик
 таомларни ахлатга иргитаётганлари сир эмас.
 Диктаторлик сабабли хар йили юз минглаб оч ишсизлар уз ватанларини тарк
 этиб, бундай ночорлар окими, тук мамлакатдагиларнинг янада эмин-эркин
 яшашларига халакит бериб, уларга экстремизм, гиёхвандлик ва угрилик каби
 иллатларни инъом килаётирлар.
 Узок утмишнинг миллионлаб йилги орзуларининг
 руёбга чикиши, фан ва техника шиддат билан ривожланиб бораётган даври
 айнан бизнинг замонимизга тугри келиб колгани хаммамиз учун улуг бахт
 келтирди.
 Лекин барибир яхшилик ва ёмонлик хаддан ошганда, унинг албатта тескари
 натижалари хам бор булганидек, замондошларимизда эришган бу катта
 ютуклардан эсанкираш руй бериб, бу холат барчамизни бараварига мукаррар
 улимга олиб кетаётганга ухшайди.
 Бу худонинг олдидаги каноат ва шукроналикнинг унутилиб, кундан-кун
 турмушнинг енгиллашиб боришидан тук кишиларнинг ута кам харакат,
 ялковлашиб кетаётгани ёки ортикча бойлик туфайли уларнинг ёппасига
 айш–ишрат ва маишатга берилиб кетишидир.
 Ядровий хужумга карши химоя компьютеридаги биргина элементининг ишдан
 чикиши билан кутарилган тревогадан ишга тушган автоматик ядровий химоя
 ракетаси ишга тушгач, ушбу хатонинг занжир реакциясига айланиб бошка
 унлаб-юзлаб ядровий химоя курилмаларининг хам ишга тушиши натижасида,
 бутун ер юзидаги инсоният ва тирик мавжудот куйиб ёки захарланиб
 кирилишига сабаб булиши  мумкин.
 Аммо ядро куролларидан хосил булган иссикликдан планета
 температурасининг кутарилиши туфайли планетамиз кутблардаги муз  тоглари
 эриб, ер юзини сув босиш каби хавфлар, афсуски хозиргача  факат
 олимларнинг  ташвишигина  булиб  келмокда.
 Очигини айтганда демократия ривожланган дея жар солинаётгган  АКШ нинг
 давлат тизимидаги демократиянинг хам замонавий цивилизацияга мос
 узгартиришларга  мухтожлиги сезилмокда.
 Президентларнинг уз нуноклиликларини тан олмай, уларнинг уз
 лавозимларида узок туришга интилишлари, деярлик барча президентларнинг
 хам Борис Ельциндай мард ва жентелмен эмасликларини курсатди.
 Келажак ва халк манфаатини уйлашдан йирок, инсофсиз ва факат узини
 уйлайдиган президентларнинг экологик муаммолар тушига хам кирмайди.
 Диктаторлар сиёсатда хам курук аравани олиб кочиб, билимдонликда
 узларини харкандай олимдан хам устун куядилар.
 Мактовсуяр бу президентлар илми уткир ва халкига мехрибон олим ва
 ишбилармонларнинг ошиб бораётганидан обрусидан куркиб уларни
 обрусизлантиришга, улардаги жасорат ва шижоат рухини синдиришга доим
 харакат киладилар. Бундай кабих ишларда диктаторлар уз атрофига
 лаганбардор ва корчалонлардан тузилган химоя кобигига уралиб  улардан
 самарали фойдаланадилар.
 Демак, президентлардаги барча инсоний фазилатларнинг йигиндиси
 планетамиз инсонларининг келажак ахволларини белгилашдаги уларнинг роли
 катта эканлигини тан олсак, у холда яхши президентларни кайси
 аукционлардан сотиб олиш керак деган хакли савол тугилади.
 Масалан, хозиргача умумжахон амалиётида президентларни бллютен ташлаш
 йули билан сайланиб, бллютенлар санокларини калбакилаштириш  каби  турли
 найранглар ишга солинмокда.
 Афсуски, давлат бошкарувидаги узларининг ишёкмас ва худбин эканлигини
 яшириш учун улар гирромликдек энг осон йул,  диктаторликни маъкул
 курадилар..
 Табиийки,  авторитар  режимда албатта берахм жандармерия  тузилиб, халк
 кулга айлантирилади ва адолат йуколиб, президентлар хохлаган муддатгача
 хукмронлик килишларига имкон яратилади.
 Афсуски, хозиргача планетамизда бундай холат туфайли миллиарддан ортик
 инсонлар азоб ва укубатда яшасаларда бундай чидаб булмас холатлар
 эътибор жуда суст.
 Диктаторлар атроф мухитнинг зарарланишидан эрта эмас, бугунимизга хавф
 солаётган планетамиздаги энергия, ичимлик суви,  «парник эффекти» ва
 ядро уруши каби ута мушкул муаммоларга куплар каторида  бирор нарса деб
 куяколадилар.
 Бу планетамизга   «КИЁМАТ»нинг уз оёги билан кириб келиши эмас, балки
 унинг каърига узимиз кириб бораётганимизни англатади. Бундай
 кутилаётгган “КИЁМАТ”нинг узи, барчамизнинг ута худбин ва локайдлигимиз
 туфайли бошимизга келаётган худонинг  газаби  дейишга мажбурмиз!
 Демократиядек бизга идеал куринаётган энг керак нарсанинг бугунги
 цивилизацион тараккиёт даражасига мос келмаётганлигига караб, бундай
 догматик таълимотни бугун хаммамиз бир синчиклаб кайта куриб чикишимиз
 керакка ухшайди.
 Очикрок айтганда, демократик тамойиллар таркибида коммунистик Маркс
 таълимотидан бошлаб то турли мукаддас диний китоблардаги угит ва
 насихатлардан хам хечкандай хеч кагдай жирканмай, унинг керакли
 томонларидан фойдаланиб, планетанинг хакикий ЯГОНА ДЕМОКРАТИК ТАМОЙИЛЛАР
 ини яратиш билан идеалга якин ва яшарган замонавий янги демократия
 яратиш  керак.
 Бу ишларга дунё олимларининг барчаси бирлашиб инсониятни  хотиржамлик
 уйкусидан уз вактида уйготиш учун  бонг уриш керак.
 Бутун инсониятни ташкил этувчи субъектлар асосан президентлар кули
 остида экан, биринчи булиб мазкур рахбарларнинг узларида диёнат ва
 инсонийлик фазилатларининг хеч булмаса минимум даражаларига эга
 булишларини такозо килади.
 Юкоридаги айтилган барча муаммоларни тугри ва тез ечиш учун Бирлашган
 Миллатлар Ташкилоти реконструкция килиниб, унинг ваколатларини
 кучайтириб ва бу ташкилотнтнг замонавий цивилизациямизга мос серкирра
 янги томонларини барпо этиб, инсоният учун анча кариб колган машхур
 Женева Декларациямиз моддалари урнига инсонларни химоя килувчи янги ва
 мукаммал ишлаб чикилган конунлар билан таъминлашни таказо этмокда.
 Бунинг учун инсоният узининг мукаммал тузилган жахон ЯГОНА  КОНСТИТУЦИЯ
 сига эга булиши ва факат шундагина биз интилаётган идеал ДЕМОКРАТИЯга
 якинлашиш имконини беради. Планетамизда инсонларнинг баркарор ва фаровон
 яшашига имкон берадиган ЭКОЛОГИК мухитни яратиш, бунинг учун умумжахон
 «Халкаро Инсон Хаётини урганиш» илмий-текшириш институтини ташкил этиш
 максадга мувофикдир.
 Ядро техникаси, космик алока, компютерлар техникаси ва бошка фан
 ютукларнинг глобаллиги серкирра хаётимизга хар томондан таъсир
 этаётганини назарда тутиб, цивилизациянинг хам глобаллашаётгани учун,
 замонавий глобаллашган  халкаро ягона конуншунослик иститутини яратиш
 хам мухим масаладир. Бундай мухим масалани хам утмишнинг колок
 цивилизациясига мослашган ва карийиб бир асрча ёшга етиб колган
 конунлардан тезрок кутилиш зарур.  Конунчиликни кайта  куриб  чикиш
 билан    уни  «техника  ва  коммуникация»  асримизга  мослаштириш
 керакка ухшайди.
 Масалан бошкаларни куриб турган ва пора беришга мажбур булган кишини,
 нега пора берасан деб, уни камашни тугри деб уйлайсизми? Аслида
 жабрланган кишига унинг берган порасини олиб бериш урнига уни хам камаш
 адолатданми?, Ёки утмишда магнит ва тасвир ленталар ёки фотоаппаратлар
 йук даврлардаги чикарилган конунлар туфайли жиноятни исботловчи
 хозиргизамон  жихозларининг материалларидан фойдаланишни, гуё шахснинг
 суверентитетини камситиш деб бахолаш, жабрланувчиларнинг  хукукларини
 ерга  урмокда.
 Бундай кулгули конунларга асослансак, эшигимизга кулф  осиш  хам  гуё
 не умидларда уйкусидан воз кечиб келган жаноб угрининг суверинтет
 хукукини бузиш деб тушуниш эмасми?
 Шундай донишмандларнинг узбилармон  фалсафалари  туфайли, энг огир
 жиноятчиларнинг осон кутилиб колишлари, булар аслида бундай конун
 ижодкорларининг узлари порахур ва улар келажакда узларининг пора
 олишларига конуний йул очганлар деб хам айтиш мукин-ку!
 Худди шундай куп холатлар жамиятда унлаб йиллардан бери порахурлик ва
 коррупциянинг бемалол равнак топиб келишига шароит тугдириб, бундан
 оддий мехнаткашлар азият чекиб келмокда.
 Яна бир мисол, президентларни сайлашда умрида курмаган  одамнинг
 телевизордаги  чиройли сузлари унинг гузал галстугига  караб овоз
 берилса, бу  билан унинг юраги турида нималар борлиги ва унинг ичган
 касамларига содик булмай, уз халкининг бошини силайман деб ваъда бериб,
 аслида эса, халкнинг тухумини  куритадиган шахс эмаслигига ким кафолат
 бериши мумкин?
 Яхшиси бундай президент сайловларидан  воз  кечган  холда,  уларни
 сайлаб миллиардлаб ер юзи халкларнинг алданиб  колишидан кура,
 президентларни  сайлаш  эмас,  уларни   танлаш,  бундай  мухим  ишда
 халкни  бекорга сайловлар утказиб овора  килгунча, уларни махсус ва халк
 ишонадиган мутахассис олимлар томонидан хартомонлама имтихонидан
 утказилиб, энг мухими  уларнинг  бойликка учлиги ва эгоистик томонлари
 урганилиб,  керак булса  психотерапевтик  ёки  ёлгонлик детекторидан
 утказиб ва баллар рейтинги буйича энг юкори балл эгаларинигина президент
 ва вице президентликка   тайинланса,  бундай  килиш  билан,  бутун
 инсоният уз  бахтини  топган  булар  эди.
 Бу билан дунёни идеал булмасада, яхши ва инсонийлиги кафолатланган
 президентлар бошкаришига эришишнинг узи демократиянинг асосий негизи
 хисобланган адолатни юзага чикариб, жахонда инсониятга зид барча амаллар
 йуколиб  террорчилик ва экстремизм, угирлик керак булса инсониятнинг
 катта ташвиши булиб келаётган совук урушларга тамоман бархам  берилган
 булар эди.
 Аммо, жахон микёсидаги бундай катта ютукни факат БМТ нинг ёрдамисиз
 тасаввур этиш мумкин эмас. Бунинг учун БМТга ер юзидаги хамма давлатлар
 бошкарилишини тула назорат килиш ваколат берилиши керак. Хамма
 давлатларда куролли кучлар таъкикланиб, уларда куролли армия умуман
 булмаслиги керак.
 Хамма давлатларда ички тартиб ва келишмовчиликларнинг олдини олувчи
 чекланган  полицияси булиб,  хамма  хукуклари  кафолатланган БМТ нинг
 интернационал ягона  армияси  тузилиб,  уларнинг  турли  минтакаларга
 пропорционал контенгентини жойлаштирилиши  керак.  Бу  армия  тинчлик
 вактларда  бекор  булмаслиги  учун, ундан экологик ёки табиий
 фалокатлар:  сув  тошкини, ёнгинлар ва зилзила  окибатларини уз минтака
 ва регионларида бартараф этишда фойдаланиш мумкин.
 Факат шундай килингандагина бутун ер юзида урушлар ва ортикча глобал
 куролланишлар тухтайди, табиат асралади, порахурликлар бархам топиб, энг
 мухими планетада адолат тикланади ва миллатларнинг харкандай оммавий
 дискриминацияларига йул куйилмайди.
 Хозир давлатларнинг куролланиш ва армия учун харажатлари учун кичик
 давлатлар унлаб, йирик давлатларда бирнеча юзлаб миллиард долларларнинг
 ажратилишига чек куйилади. Бу глобал харажатлар уша давлатнинг бюджетига
 кушилиб, кишлок хужалиги учун минглаб машина- трактор, минглаб километр
 канал, янги завод, фабрикалар ва мактаблар минглаб чулларнинг яшил
 экинзор ва богларга айланиши демакдир. Терроризм ва гиёхвандлик,
 порахурлик ва угрилик иллатлари бархам топади, ишчилар хаки бирнеча бор
 ортиб, халклар фаровонлиги ортиб, уларнинг турмуш тарзи яхшиланади.
 Лекин,  жахонга машхур ГОЛЛИВУД каби куплаб дахшатли  ва  маиший  бузук
 хамда  босмачилик ва котилликлар акс этган кассеталарни  жахонга
 таркатаётган студиялар  мавжуд  экан,  улар  жахон  буйлаб
 таркатилаверса, болаларимизни  якин орада инсоний  мехрибонлик туйгу
 рухидан батамом  жудо киламиз. Улар ашаддий конхур газанда ва  боскинчи,
 рахмсиз  авлодга айланиши мукаррар!!
 Бу  деган  суз,  хали  АКШ да 2001 йил 11 сентябрдагидан минг баттар
 кулфатларнинг  бошимизга  ёмгирдай ёгиши  демакдир. Шу  нарсани
 унутмаслик  керакки,  каерда  ва  кайсидир  элатларга  карши  зулмлар
 утказилса,  уша  зулмкор  табиийки,  БМТ томонидан дархол уз жазосини
 олиши мумкин.  Хозирги  замон  терроризм ва экстремизмдан  кимлар  куп
 зарар  кураётган булса, ундай давлатлар уз фукаролари орасида ёки
 халкаро майдондаги олиб  бораётган  сиёсатларини  кайта  куриб
 чикишлари  зарур.
 Яна энг мухим ишлардан бири,  БМТ ни кайта куриш ва унга катта
 ваколатлар бериш, баъзи АКШ, Исроил, Эрон ва Шимолий Корея каби
 узбилармон ва  хечкимни  писанд  килмайдиган мамлакатларнинг хам БМТга
 сузсиз буйсинишларига олиб келади ва халкаро конунлар асосида истаган
 давлат рахбарлари фаолиятларини назорат килиш, керак булганда
 диктаторликни бошлаган президентларни шошилинч алмаштириш чораларини хам
 куриш каби  хукукларини БМТга  бериш   йулларини Жахон  Инсон  Хаёти
 институти  тез  орада  урганиб,  узининг илмий асосланган кургазмаларини
 БМТга  топшириши   керакка  ухшаётир
2007 йил февраль
Турлибеков Ёдгор.
 Узбекистон Мустакил Инсон Хукуклари Ташаббус
 Гурухининг Кашкадарё булими  раиси.



