“Бирдамлик” ҳаракати фаоли Ёдгор Тулибеков
(иккинчи қисм)
Мен турли катта кичик давра йиғинларида қатнашиб, у ердаги мухолифатчи ва хуқуқ ҳимоячилари намояндалари ўртасидаги даҳанаки жангларни, уларнинг ҳатто муштлашиб кетаёзганларини ҳам кўрганман.
Бундай тарихий деймизми, воқеалардан менга қатнашиш насиб этмаганларини ишончли одамлардан эшитганман, ростидан ёлғонлари кўпроқ Интернетни ҳам кавлаб кўриб, эссизгина, машҳур ва шунча обрўли бўлиб келган кишиларнинг ҳам шахсий аснода тортишиб, бир-бирларининг устига челаклаб мағзава ағдаришаётганини кўрсам пешонам тиришиб кетади.
На илож, буларнинг ҳаммаси ўша Каримовнинг ювиндихўр одам қиёфасидаги орамизга кириб олиб, кеча-кундуз Каримовнинг хизматинигина қилиб чарчайдиган, иғвонинг уяси ва бола-чақасини шу билан боқиб, ўзича яхшигина яшаётган шайтонларнинг аралашган, жирканч ва тубан ишлар натижаси бўлса керакдир, деб ҳам ўйлайман.
Баъзида уларнинг маккорлиги устун келиб ўзларининг ғирт ёлғон ваъдаларига ёш боладай лаққа тушган машҳур кишиларнинг ҳаволарга юксак парвозини таъминланиб, куни келиб, ўзининг қаттиқ алданганини сезиб, бугун халқининг олдига энди нима деб, чиқишини билмай, пати юлинган товуқдай учолмай, унинг ҳавойи орзулари саробга айланган.
Бундай лидерлик сарбозининг кечаги обрўси эса, бугун унинг ўз кўзи олдида саратонннинг жазирамасига чидамаган бир парча муздай эриб, йўқолиб кетади.
Улар машҳурликдан узоқлашгач, ҳадемай ўзимиздай оддий кишилардан ҳам жилла пастроқ овоз билан гапирадиган мулойим кишиларга айланиб қоладилар.
Ваҳоланки ўша дамларни эсласангиз, хар бир чақириғи билан беш, ўн минглаб кишилик митингларни гумбирлатиб ларзага солган гўёки Ўзбекистоннинг Барак Обамалари эдилар.
2007 йил мен қамоқдан чиққанимдан бир-икки ойлар ўтиб, уйимга «Озодлик» радиосидан телефон қилишиб Ёдгор ака, бугун кечга, уйдан чиқиб кетманг, Ўзбекистон қамоқхоналари тўғрисида «Қурултой» эшиттиришимиз бўлади, унга сиз албатта қатнашишингиз керак дейишди.
Кеч кириб, мана эшиттириш ҳам бошланди, бу эшиттиришда қамоқда жуда оз ўтирган Улуғбек Ҳайдаров яна кимдир қатнашиб Ўзбекистон қамоқхоналаридаги аҳвол тўғрисида улар эшитган ва билганларини гапириб беришди.
Аммо менинг бу радиога маълум бўлган бир эмас, икки телефоним ҳам жуда яхши ишлаб тургани ҳолда, «Қурултой»ни эшитиб ўтирган бизларга, бирор марта қўнғироқ бўлмади.
Шуниси қизиқки, бу эшиттирувни бошлаганлар менинг иштирокимни сўраганларга: Ёдгор аканинг телефонларига бирнеча марта қўнғироқ қилиб хеч тушолмаяпмиз, балки эшиттириш давомида у киши билан алоқа тикланиб қолар, деб қўяқолишди, менинг эса уларга қўнғироқ қилишга имконим йўқ эди.
Минг афсусларким ўша куни ёнимда ўтирган ва уйимга таклиф қилиб зўрға кўндирган ва қамоқда анча ўтириб чиққан яна икки киши ҳам бор эди, айниқса улар билан бу эшиттириш жуда жонли ва қизиқарли ўтган бўлар эди деб куйинаман хозиргача.
Тилим ёмонлиги учун бўлса керак «Озодлик»нинг бошлиқлари хукуматдан қўрқишдими билмадим, хуллас бизлар ўша куни бу радиодан чиқолмадик.
Менинг таклифимни рад этолмаган ва узоқ тумандан «Озодлик»ни деб келган кишилар билан ўша куни қамоқхона таъсуротларидан эслашиб тонг оттириб қўйибмиз.
Барибир сўзимнинг устидан чиқолмай, мен улар олдида пича мулзом бўлиб қолдим, уларга эрталаб чой ичириб, автостанциясигача кузатдим.
Хар қандай бўлганда ҳам касалим шу, менга ёмонлик қилганларга ҳам бирор даражалар ўтгунча чидаб тураман ва осонликча ёмон ҳаёлларга бормайдиган одам бўлсам керак, масалан шу кунларда Муҳаммад Солиҳдан кам чиқаётганим йўқ-ку бу радиодан деб, ўзимни доим ёмон ҳаёллардан узоқлаштиришга харакат қиламан.
Лекин менинг «Озодлик»ка берган интервюларимда Каримов режимига ва унинг ўзига қарата дилимнинг тўридан, гўёки ўзимча қайноқ тандирдан янги узилган думбалик сомсадек чиқариб, айтган қатьий ва оташин гапларимни негадир улар доим узиб ташлайверишар эди, нимага деб сўраганимда, улар: биздан хафа бўлманг бобой, биз сизни ҳимоя қилаётирмиз, бизда ахир шундай қоида бор, дер эдилар.
Ана қаранг-а, менинг қандай ақлли, меҳрибон сингил ва шуҳратли укаларим бор экан, деб ёш боладай хурсанд бўлиб, бир тамшаниб қўяқолар эдим.
Кейинчалик барибир менда бу радионинг замирида Жаҳонгир Маматовнинг ёзганлари каби ва Сарвар Усмон айтганларидек «Косалар тагида нимкосалар» эмас, нимкосалар тагида ҳам «пиёла ва пиёлачалари» ҳам бор эканига менда хақли шубҳалар уйғонди.
Биласизки, «Озодлик» радиосининг асосий мақсадига ўнлаб Жаҳон халқлари тақдирини, айниқса янги мустақил ва ҳали ички давлат тизимлари кучсиз мамлакатларда улар тезроқ ривожланишларга эришсин учун, ҳамда кутилмаганда бундай мамлакатларда диктаторлик режимининг пайдо бўлиб қолмаслиги учун демократик ғоялар тўғрисида ҳам тушунчалар ҳам бериб борилади.
Яна бир муҳим томони борки, Озодлик ва ББСИ радиолари Умумжаҳон Инсон Хуқуқлари Женева Деклерацияси, конституция ва инсон хуқуқлари ҳақидаги тушунчаларни аста секинлик билан ўзининг ранго-ранг эшитттиришларда тарғиб қилиб борилади.
Натижада авом халқ орасидаги бу радиоларнинг эшиттиришлари туфайли кўплаб иқтидорли ёшларимиз орасидан ҳа демай етарли даражаги билимлари бўлган сиёсий ёки демократик дунё қарашдаги кўп кишилар ва айниқса ёшларнинг етишиб чиқишлари мумкин бўладики, умуман бу радиони, хонаки ва қулай уйимиздаги қўлбола ва қулай, ўзига яраша хар куни роса бир соатлик сабоқ берувчи «университет» деса ҳам, бўлаверади.
(давоми бор)