Бугун Қашқадарё вилоятининг Қамаши туманида истиқомат қиладиган бир отахон билан гаплашиб қолдим.
Айтишича, декабр ойидан буён шу ерда, Тошкентда даволанаётган экан.
– Киста касал, қароғим. Февралдан буёғига пенсиямни ололмай овораман. Дори-дармон олишгаям сариқ чақам қолмади, – ўкиниб, деди таниш отахон.
– Ҳа, энди беш ойдан буён Тошкентда турганингиздан кейин ололмайсиз-да, отахон. Пул масаласи қийин…. Ўрнингизга ким имзо қўяди. Бунинг учун Қамашига бирровга бўлсаям ўзингиз бориб келишингиз керак-да, – билағонлик қилдим.
– Буёғидан ғам чекма. Ишни пухта қип қўйганман. Шусиз ҳам юришга қийналаман, куч йўқ. Шунинг учунам кампиримга нотариусга тасдиқлатиб ишонч қоғози бериб қўйганман. Уч йилга. Анчадан бери пенсияни кампирим олади, менамас, – кекса отахоннинг ажинли пешонаси янада тиришди.
– Унда муаммо нимада? Нақд пулнинг йўқлигидами? – сўрадим қизиқишим ортиб.– Унданам баттари, – отахон худди бир курсининнг эгасига арз қилаётган кишидек ҳасрат қилишга тушиб кетди, – Пластик деган бир бало чиқиб қолувди. Шу чоққача муаллим борми, милиса борми, дўхтирнинг ойлиги-ю болаларнинг пули борми барчасини ёппасига пластиккка ўтказиб юборишганди. Давлат идорасида ишлайман деган одам борки, пластигини кўтариб нақ пул қидириб юрувди. Бозордан кўнгли тусаган нарсасини сотиб ололмасдан, овора-ю сарсон бўлиб. Омади борларнинг, 100 ига 15 фоиз устама беришга кўзи қийганларнинг кўли пул кўраётувди шу кунгадовур. Бугун, кўрмайсанми, ана шу пластикнинг куни эндигилик кунда шалоп этиб биздайин бобойларнинг, чолу кампирларнинг ҳам пешонасига тушиб турибди-да!
Отахон билан суҳбат асносида маълум бўлдики, қариянинг таъбири билан айтганда “Тепадан, Вазирликданми, Мирзиёевданми, ишқилиб ҳукуматнинг катталаридан” шу йил бошида “Қашқадарёликлар оммавий равишда пластикка ўтказилсин!” деган қатъий кўрсатма бўлганмиш.
Катталарнинг бу талабини бажараман деб Қамаши туман ҳокимиятидагилар оёғи куйган товуқдек типирчилаб қолишганмиш.
“Ит итга, ит қуйруғига буюрар” деганларидек, туман ҳокимлиги ҳудуддаги мактабу коллеж директорлари зиммасига “Ҳар биринг ўз овулингдаги 40 нафар қариянинг пенсиясини пластикка ўтказиб берасан!” деб “план” қўйганмиш.
Хуллас, Амир амри вожиб деганларидек, барча касб-ҳунар коллеж директорлари бўйинларидаги “план”ни удалаш учун ким ўзарга пойга ўйнашибди.
Айниқса, Қамаши туманидаги Чим қишлоғида жойлашган касб-ҳунар коллеж диреткори Бойхонов “план”ни тўлдиришда бало чиқиб қолибди.
Отахоннинг иддасосига кўра, Бойхонов ўзига қарашли музофотдаги нафақахўрман деган барча чолу кампирлар, жамики кекса қариялар номидан “Пенсия пулимни тўлиқ пластик карточкага ўтказишингизни сўрайман”, деган мазмунда туман Халқ банки бошқаруви номига ариза ёзиш машқини хўп олганлардан экан.
Қарабсизки, Чим қишлоғидаги касб-ҳунар коллеж директори Бойхонов ёзган юзлаб сохта аризалар ва сохта имзоларнинг шарофати билан февраль ойидан буён шўрлик кексаларнинг нафақа пуллари пластик карточлаларга “ўтиб” кетганмиш.
– Энди мени Ҳамидов деманг, Бойхонов денг. Негаки, пенциямни пластикка ўтказиш ҳақида мен эмас, менинг номимдан Бойхонов ариза ёзиб имзолаган. Шунинг касрига қолиб ўтирибмиз энди, кўрмайсизми, – деди отахон алам билан, – Менку кўпдан бери Тошкентдаман. Ўзи йўқ одамнинг номидан қалбаки ариза ёзишга қўрқмайдими у умидинг қургур директор? Қаранг, катталарга, амалдорларга ҳамма нарса мумкин экан-да!
Чолининг пенция пули пластикка “туширилган”лигидан бехабар кампири шўрлик нафақасини олсам бобойимни кўргани бораман, дори-дармон оламану пойтахтга чопаман деб интиқликдан энтикиб эрта-ю кеч эшик қарайди: почталионни кутади, пул келтириб қолар, деб.
Лекин феврал, март, апрел ортда қолиб, мана, май ҳам охирлаяпти ҳамки, почта ходимидан дарак йўқ. Қорасини кўрсатай демайди.
Шунда тоқатлари тоқ бўлган Манзират момо Ҳамидовнинг пенсия пулини дарагини сўраб идоралар эшигини қоқишга мажбур бўлди. Сабрни, тоқатни кўринг: тўрт ой ҳам кутадими киши!
Тўрт ойлик пенция пулини оламану, белимга тугаман деб орзуманда бўлган онахон бор гапни эшитиб доғда қолди: “Момой, отахонинг пенсияси ўзларининг аризасига кўра пластикка ўтказилган. Боринг, банкдан пластикни олинг!” дейишди “райсабез”у “молия”дагилар.
Бу гапдан нима қиларини билмай, момо ҳайрон, момо лол: “пластик дегани нимаси бўлди тағин?”
Бу биргина Ҳамидовнинг бошига тушган кўргилик эмас, кўпга келган тўй. Шу тақлидда бугунги кунда Қамашидаги барча кекса нафақахўрларнинг пенсия пуллари сохтакорлик, қалбаки қоғозбозлик ва алдов йўли билан пластик карточкаларга ўтказилмоқда.
– Муаллиму дўхтирларнинг ҳоли тушди бизниям бошимизга. Энди кампириб эрта-ю кеч ким 15 фоизга пластикдаги пулимизни нақд қилиб бераркан деб қидириб юрибди. Қамаши катталарининг бу бедодлигигаям боққан бало бормикин? Ҳақни қарор топтириш учун нима қилсак бўларкин?, – сўрайди отахон илинж билан.
– Мазкур қонунбузарликлар ҳақида прокуратурага арз қилиш керак, – дейману, жавобимдан ўзим қониқмайман.
“Қашқадарёлик қарияларнинг пенсия пулларини оммавий равишда пластикка ўтказиш” ҳақида шахсан КАТТАнинг ўзидан азму қарор бўлгач, қонун қўриқчиси – полиз қўриқчисидек бир гап-да: қўлидан нимаям келарди!
Мамлакатдаги бу каби бедодликларнинг боши бор, адоғи қани?! Борми ўзи?
Орзигул ХУДОЁРОВА
“Бирдамлик” Халқ Демократик Ҳаракати
Ўзбекистон бўлими фаоли