Яқинда Сербия футболида бўлган воқеа -Сен сиёсатга аралашмасанг сиёсат сенга аралашади – деган фикр нақадар тўғри эканлигини яна бир бор тасдиқлади. Сербия терма жамоасини аъзоси Адем Льяич давлат матҳиясини куйлашдан бош тортганлиги учун, бош мураббий Сниша Михайлович уни термадан четлатди. Бу воқеадан ҳабар топгач, мен Адам Льяич шаҳсини ўрганишга киришдим.
Аниқлашимча Адам асли босниялик мусулмонлардан экан. Аҳир 90- йилларда ўз миллати бошига қирғинлик кунларни солган миллатни матҳиясини у қандай қилиб куйласин? Льяич агар узр сўраса термага қайтадан қобул қилинар эмиш.
Ўйлайманки у бундай қилмайди. Агар у узр сўраши мумкин бўлганида матҳияни куйлашдан бош тортмаган бўларди. Уни Босния терма жамосига таклиф қилишмагач, Сербия термасидан тушган таклифни қобул қилган экан.
Эсингиздадир, келиб чиқиши мусулмон бўлган Франциялик Зайниддин Зидан 2006- йили жаҳон чимпеонати финалида, уни оиласини, мусулмон динини ҳақорат қилгани учун Италия термаси ҳимоячиси Матрацини боши билан кўкрагига жаҳл билан уриб йиқитади. Зайниддин бу ўйин унинг учун оҳиргиси ва бу иши учун ўйиндан четлаштирилишини яҳши биларди. Қолаверса у шундай қилмаганда албатта яна бир бор жаҳон чимпиони деган унвонни қўлга киритар эди. Лекин Зайниддин бундай унвонлардан ўз оиласи, дини шаънини ҳимоя қилишни ўз бурчи деб билди. Шу воқеадан кейин Зиданни обрўси янада ошиб кетди. Матраци эса жаҳон чимиони унвонини олган билан бир умрга тавқи лаънат остида қолди. Обрўси бир тийин бўлди.
Умуман ватанпарварлик инсон руҳиятида қандай пайдо бўлади. Ҳудди биздагидек, ОАВ лари орқали тарғибот қилиб одамлар қалбида ўз ватанларига нисбатан муҳаббат пайдо қилиш мумкинми? Мен дунёни кўплаб ривожланган ёки ривожланаётган малмакатларида бўлдим. Лекин бирортасида Ватанни севишни, мадҳиясини ёд олишни тарғиб қилинганига гувоҳ бўлганим йўқ. Маслан, 2008- йили биз АҚШда бўлганимизда кўплаб Америкаликлар ҳодадонларида меҳмон бўлдик. Ҳар бир ҳонадоннинг тўрида Америка байроғи турар эди. Уларни ҳеч ким Ватанни севишга ундамайди. Ёки ОАВларида тинимсиз мустақиллик, Ватанни севиш, мамлакати дунёдаги энг буюк қудратли мамлакат эканлигини қайтаравериб аҳолини бошини қотирилмайди. Бундай тарғиботлар аслида буюк бўлмаган ёки бўла олмайдиган, иқтисоди ўтириб бўлган мамлакатларда, атайлаб одамларни чалғитиш учун қилинади. Қолаверса юқоридагидек ташвиқотлларни ҳар куни такроланавериши одамлар қалбида тескари садо бериб, оҳири халқ Ватан, Мустақиллик каби сўзларни эшитганда кўнгли айнийдиган даражага бориб қолади.
Инсон ватанини юракдан севиши, уни мадҳиясини ҳеч қандай ташвиқотларсиз юракдан куйлаши учун, у аввало Ватанида озод бўлиши керак. У бир нарсага амин бўлиши керакки, уни хеч қандай куч бекордан-бекорга қамаб қўя олмайди. Ҳар қадамда паспорт текшириб асабини бузмайди. Қилмаган иши учун тўҳмат остида қолмайди. Ҳукумат сиёсатини танқид қилиб “ватанпуруш”, “сотқин” номини олмайди ва бу иши учун тазйиққа учрамайди. Кимдир унга ноҳақдан зулм ўтказса, ҳатто у ҳукумат амлдори бўлса ҳам, уни ҳимоя қиладиган қонун ва адолат устувор бўлган давлати бор. Мана шундай фуқоро ўз ватанида эмин эркин яшайди. У матҳия куйламай ким куйласин? У ватанини севмай ким севсин. Аҳир шундай ватанни севмай бўладими?
Носир Зокир.