Хўш Сакратес ўзи ким? Нега биз уни бугун эслаяпмиз? Сакратес ўтган асрнинг 70-йилларининг охиридан, 80-йилларининг охиригача футбол бўйича Бразилия терма жамоасини сардори бўлган. “Хўш футболчи бўлса нима қилибди? Уни бизга нима дахли бор?”- демоқчисиз. Хулоса чиқаришга шошилмай туринг. Уни бизга дахли бор. У барчамизга ўрнак бўладиган даражада ҳаёт кечирди. Ҳам жаҳон спортида, ҳам мамлакат сиёсий ҳаётида катта ўзгаришлар бўлишига ҳисса қўшди. Келинг, бир бошдан бошлайлик. Сакратес фаолият олиб борган даврда футболчиларни фикри билан ҳеч ким ҳисоблашмас эди. Ҳамма ишни жамоа раҳбарлари ҳал этар эдилар. У футболда демократия ўрнатилишини ташаббускори бўлди. “Футбол мамлакат юзини дунёга кўрсатувчи спортнинг энг оммавий туридир. Футболчининг ҳуқуқи жамоа раҳбарининг ҳуқуқи билан тенг бўлиши керак. Футболчи кимларнингдир чўнтагини пулга тўлдирадиган, ишлатиб бўлингандан кейин ташлаб юборадиган пайпоқ эмас.
Мамлакат миллий терма жамоасини бош мураббийини, худди президентни сайлагандай халқ сайлаши керак.Жамоа мураббийини футболчилар танлаш керак” -деган эди Сакратес.Бундан ташқари, Бразилия аҳолиси ўша пайтда диктатурага мойил бўлган мамлакат раҳбарларининг сиёсатига қарши митинг, намойишлар уюштираётган эдилар. Мана шу муаммони ҳал қилишда ҳам халқ билан бирга бўлишни ўзиннг фуқаролик бурчи деб билган Сакратес дунёдаги энг бой жамоалар миллионлаб доллар ваъда қилиб, ўз жамоаларига чорлаганларида, «Мен Бразилияда адолат қарор топмагунча ҳеч қаерга кетмайман»-деб уларга рад жавобини беради. Хуллас, давлат сиёсати ўзгармагунча ҳар бир соҳада, жумладан футболда хам ўзгариш бўлмаслигини англаб етган Сакратес мамлакат пойитахтида уюштирилган юз минг кишилик митингда нутқ сўзлайди. Казо-казо раҳбарларни гапини эшитмаган халқ Сакратес минбарга чиққанда унинг хар бир сўзини гулдирос қарсаклар билан кутиб олади. Унинг нутқини бутун мамлакат аҳолиси эшитди. Айнан унинг ҳаракатлари Бразилиядаги сиёсий тизим ўзгаришида катта роль ўйнади. Миллий терма жамоаси билан жаҳон чемпиони бўлиш насиб этмаган футбол юлдузи миллат қаҳрамонига айланади. Мана шу инсонни ҳаёт йўли сиз билан бизга ўрнак бўла олмайдими?
Миллатни бугуни-келажаги учун кураш дегани телевизорга чиқиб Ватан хақида оғиз кўпиртириб гапиришдан иборат эмас. Бунақа гапларни совет пайтида ҳам ҳамма гапирган. Фақат ОАВларидагина гапирган. Амалий ишга келганда эса зулмдан қўрқиб, чекинган ёки бўлмаса ўз биродарларини арзимаган амал учун сотиб юборганларни кўпини кўрганмиз. Ҳозир ҳам ўз манфаати учун ўз қўшнисини,биродарини сотаётганлар йўқми? Ёки бўлмаса ўз миллатини сиёсий манфаатларга сотаётган инсон қиёфасидаги маҳлуқлар йўқми? Бор. Улар орамизда яшаяпти. Ҳатто қайсидир идораларда ўтирибди.
Хуллас, бугун бразилияликлар мотамда. Улар 20-асрнинг 100 нафар энг кучли футболчилари қаторидан ўрин олган, Бразилия халқини эркин, озод яшашлари учун курашган фарзандларидан жудо бўлдилар. «Евроньюс»телеканалини берган хабарига кўра диарея, ўзимизни тилда айтганда ичкетар касаллиги билан оғриган Сакратесни ҳаётини сақлаб қолиш учун врачлар бир ой давомида курашдилар. Иложи бўлмади. Эндигина 58 ёшга тўлган буюк инсон оламдан кўз юмди.Яшасанг, Сакратесга ўхшаб яшасанг. Шундоқ яшагинки, ўтганингдан кейин одамлар номингни кўзларида ёш билан эслашсин. Барчамизни шунга насиб этсин.
Носир Зокир.