Туманимиз ҳокими Даврон Аллақулиев «Шурикнинг сарузаштлари» ва «Ы операцияси» фильмларини қунт билан ўрганиб олган кўринади. Чунки у туманга ҳоким бўлиб келганданоқ собик иттифоқдан мерос бўлиб колган темир бетон ва пишик ғиштлардан мустаҳкам қурилган иншоотлар атрофига серқатнов бўлиб қолди. У режани ҳозирда Хива агробизнес касб-ҳунар коллежи номини олган собиқ қишлоқ хўжалик техникумидан бошлади.
Техникумга қарашли 200 қорамолга мўлжалланган ҳолда қад кўтариб турган, бус-бутан асбоб-анжомлари, бетон охурлар, резина Машинатўшамалар, гўнг чиқаргич конвеери, карусел типидаги сут соғгич системаси, ем-хашак цехлари, бузоқхона, яйратиш майдонлари, бостирма, сув тарқатувчи трубаларга монтаж қилинган сув ичгичлар тап-тайёр ферма бузилиб, йиқиб ташланиб, ҳамма нарсаси ташиб кетилди. Ўрнига гувала лой пахсадан қилинган чайла усулидаги кичкина примитив товуқхона шаклидаги бино урнаштирилди. Кейинчалик эшитсак, ўғрини ўғри қоронғида топади, дейилганидек, шу ерлик бир сармоядор даллол номига ҳужжатлаштириб, ўзаро келишув тузган экан, у ёғини Худо билади.
Кейинги галда 150 талабага мўлжалланган, пахта терими даврида дала шийпони вазифасини ўтаб турган икки қаватли ётокхона ва ошхона ўзлаштирилиб, бор-буди ташиб кетилди. Сўнг навбат хўжалик клубига, колхоз идорасига келди. Нафси хакалак отган ҳоким катта сув тозалагич иншоотига ҳам кўз тикиб, ярмини ўмарди. Факат ахлат тариқасида темир бетон устунларини қўпориб ола билмади.
Ҳозирда эса Оқёп қишлоғи машина трактор парки гаражлари, таъмирлаш устахоналари, кўтаргичлар, рельслар, токар, фрезер цехлари, сув оқава асбоблари, темирчихона, хордиқ чиқариш шийпони ва хоказоларни ўмармокда. Ўринларини эса ҳукумат аукцион тўловларидан ташқари 10 минг долларлик шапка пули эвазига фуқароларга жой ўрни сифатида сотмоқда.
Шу билан 1500 гектар пахта далаларига техник хизмат кўрсатилиб келинаётган МТПга чек қўйилди. Ўзинг учун ўл етим, дегандай, техник хизматга зарур фермерлар туман МТСга 20 километр узоққа бориб, трактор хизматига заказ қилишга мажбур. Ушбу сатрларни битаётганимда туманимиздаги бир фуқародан қўлимга ариза келиб тушди. У исм-шарифини ошкор қилмасликни илтимос қилди. Шунинг учун аризанинг муҳим жиҳатларини қуйида келтириб ўтмоқчиман. Фуқаро шундай ёзади:
«Ҳоким Давронбекнинг ишларидан норозиман. Сайёхларга хизмат қиладиган Хива бозорини ўз манфаатини ўйлаб кўчирди. Кўчирилган жой умуман бозор учун яроқсиз, антисанитар жой. Қабристон олди ҳамда СССР пайтида ядохимикатлар сақланадиган омборхона бўлган. Аммо ҳоким халқ соғлиғини ўйламайди. Хива гилам комбинатининг 2-навбати қурилиши бошланган жой бўлгани учун хамма бостирмалар бор. Бу ҳоким учун катта пул, бозорнинг хар бир квадрат метр ери пул, бу гектарлаб майдон. Тумандаги соғликни сақлаш идоралари нега жим? Хива халқи янги бозор ва эски бозор орасида сарсон-саргардон.
Ҳоким тўрамиз бу маблағдан қаноатланмади. Яна битта буюм бозори ташкил қила бошлади. Революциядан илгари Ялмонбой, Отажон тўра каби тарихий шахслар томонидан қурилган Хива пахта тозалаш заводи Янгиариқ туман пахта тозалаш заводи филиалига айлантирилди. Тарихий бино ва ускуналар бузилиб, ерлари савдогарларга, катта пулларга берилди. Завод ташқарисидаги, ҳашар асосида қурилган, вилоятда олдинга қаторларда бўлган спорт мактаби янги биноси ҳам бузилиб, ўрни савдогарларга улашилди. Савдогарлар қурилишни ўз зиммаларига олишди. Лекин бузилган иншоотлардан чиққан асбоб-ускунлар қаёққа кетди?
Хива туман соғлиқни сақлаш идораларидаги аҳвол бундан ҳам баттар. Туман марказий касалхонаси майдонининг анча ери баъзи тиббиёт ходимларига уй-жой учун ажратилиб, турар жойлар қурилган. Аввалги юқумли касалликлар шифохонаси ҳудудидаги лойиҳа бўйича қурилган тозалаш иншооти, бино атрофидаги металл билан жиҳозланган бостирма, анчагина санузел, ванна, сантехника ускуналари йўқ қилиб юборилган. Стоматология поликлиникаси боғи ҳам сотиб юборилган. Ён-атрофида хусусий уйлар қурилган. Болалар касалхонаси майдонидаги лойиҳа бўйича қурилган кир ювиш бинолари бузилиб, ер ўрни бизнесменларга пулланган. Болаларнинг кирлари қишу-ёз кўчада ювилиб, суви боғларга сепиб ташланади.
1997 йилда Президент фармони билан Гилам комбинати ва Газчилар шахарчаси ўртасида бир гектар ер ажратилиб, троллейбус депоси курилган ва барча инженер коммуникациялар билан боғланган. Бугунги кунда бу депо иншоотлари хам йўқотилиб, ҳоким томонидан бойваччаларга булиб сотилган».
Валерий НАЗАРОВ, «Бирдамлик» ҳаракатининг Хоразм вилояти бўйича раиси.