Ҳукумат мухолифатга йўл бермай ўзига ҳам, халққа ҳам жабр қилмоқда
Ҳа, шундай! Ҳукумат турли важ карсонларни баҳона қилиб, мухолифатга йўл бермай, коммунистлардан қолган маъмурий-буйруқбозлик услубини танлагани туфайли биринчи навбатда, ўзига жабр қилди. Чунки бу коммунистча услуб, конституцияга риоя этмаслик, оддий халқни қўрқитиш, уни мажбурий меҳнатга жалб қилиш оммавий ахборот воситаларига эркинлик бермаслик билан узоққа бориб бўлмаслиги совет тузимининг тақдиридан маълум эди. Совет тузимининг сал пардозланган услубини ишга солган Ўзбекистон ҳукуматининг энг аввало, халқаро обрўсига путур етмоқда. Қолаверса, жамиятда ҳақиқий маънодаги ривожланиш бўлаётгани йўқ…
Ҳукумат, ўзининг бу иш услубини, мухолифатга йўл бермаганининг сабабларини, “улар конструктив мухолифат эмас, улар орасида дордан қочганлар бор”, деган иддио билан оқламоқчи бўлади. Ҳолбуки, халқаро ҳамжамият ҳозирда ўзбек мухолифати сафларида, ҳукумат айтаётгандай шунчаки, “дор остидан қочганлар” эмас, обрўли фукаролар: акдемиклар, фан докторлари ва профессорлар, Республиканинг собиқ депутатлари, халқ ёзувчилари ва шоирлари, адабиёт ва санъат арбоблари, ўткир журналистлар фаолият юритаётганини англаб етган. Мухолифат вакилларининг 20дан ортиқ сайтлари борлиги, четда бўлсада, газета журналлар чиқаришаётгани, мухолифатчилар, гарчи бир бирини чандиб туришсада (бу мухолифат учун нормал ҳодиса), асосан Ўзбекистон ва унинг ташқарисидаги ўзбекларнинг, Ўзбекистон фуқароларининг манфаатларини ҳимоя қилишаётгани, омма қарашларини ифодалашаётгани ҳам аён. Шунингдек, ҳозирнинг ўзида мухолифатнинг турли тоифадаги вакиллари томонидан ўндан ортиқ китоблар, юзлаб жиддий, таҳлилга бой мақолалар ёзилдики, мухолифат сафлари бир оз тарқоқ бўлсада, йирик ишлар қилишга қодирлиги аён бўлиб қолди. Улар Ўзбекистон ташқарисида эмас, ичкарисида фаолият олиб борганида, биринчи навбатда, порахўрлик, сансалорлик, кўзбўмачилик бу даражада авж олиб кетмаган бўларди. Баъзи арбоблар мухолифатнинг ривожига йўл бермаймиз, уларнинг халқаро обрўсини туширишга эришамиз, деб (улар ичига агентларини киритиб) бекорга оввора бўлишади.Ойни этак билан ёпиш мумкин бўлмаганидай, ХХI асрда, ахборот технологияси авж олган, жаҳон афкор оммаси кўриб турган бир шароитда (Балки агентлар орқали вақтинча, оғзи олачиликни йўлга қўйишмумкиндир, аммо) мухолифатнинг фаолиятини тўхтатиб бўлмайди. Келажакда нашрий ва амалий фаолият янада кучайиши, янада маданиятли тус олиши шубҳасиздир. Бундан кейин ҳам ҳукуматнинг иш услуби нобоплиги, арбоблар қилаётган ноқонуний ишлар ҳаммаси маълум бўлади ва ҳукуматнинг обрўси тушиб бораверади, мухолифат эса, олдинга қадам босаверади.
Ҳукуматнинг мухолифатга йўл бермай халққа жабр қилаётгани Ўзбекистондаги иқтисодий таназзулни келтириб чиқади. Ҳукумат вакиллари оммавий ахборот воситаларида Ўзбекистоннинг “ривожланиб” бораётгани ҳақида бонг уришига қарамасдан, аслида бу гапларнинг асосий қисми тўқима эканлигини, ишга яроқли фуқаролар Россия ва Қозоғистонга бориб ишлашаётгани туфайли маълум бир маблағга эга бўлиб, жон сақлаб туришганини, бу жон сақлашлар мавсумийлигини ҳар бир киши кўриб, билиб турибди. Саноати ривожланмаган, қишлоқ хўжалиги фалаж бир аҳволда бўлиб, фермерларга эркинлик берилмаган, ҳақиқий тадбиркорлар қувғин қилинаётган бир шароитда республиканинг ривожланиши амри маҳол! Шуро даврида Узбекистонда Тошселмаш, Узбекселмаш, Ташавтомаш, Самалётсозлик, Тракторсозлик, Агрегат ва лампа заводи, Ташкент текстил комбинати сингари саноат иншоотлари катта куч билан ишлар, минглаб кишилар бу корхонлар туфайли оила бокарди. Хозирда шу саноат иншоотларидан баъзиларигина (тракторсозлик заводи, лампа заводи кабилар) у ерда ишлаётганларнинг гувоҳлик беришича, кам куч билан ишламокда. Бу саноат иншоотларининг таркаб кетишининг сабабини куплар СССРнинг таркаб кетганидан деб билади. Холбуки, бу унчалик тугри эмас. Саноат иншоотларидан кўпларини хусусийлаштириш уларга чет эллардан инвестициялар олиш ҳисобига сақлаб қолиш мумкин эди. Қолаверса, СССР таркаб кетгандан кейин ҳам америка, Арабистон, Туркия ва бошқа давлатлардаги ўзбек ва турк миллиордерлари дан куплари келиб, бир хиллари узокдан туриб Узбекистон хукуматига завод фабрикалар куриб бериш масаласида мурожаат килди. Аммо юртбоши уларнинг таклифларига дастлаб рози булгандай куринса-да, кейинчалик хеч кандай реакция билдирмай куйди. Холбуки, бу таклифлар амалга ошса, хозирда Узбекистоннинг миллионлаб фукаролари ишсизлик туфайли ташкарида юрмаган буларди… Фақат саноатгина эмас, аграр сектор ҳам фермерларга йўл берилмаётгани туфайли, халққа фойда келтирадиган шаклда ишлайтгани йўқ. Фермерлар истамасада, жойлардаги раҳбарлар қишлоқ хўжалик ишларига мактаб ва коллеж, олий ўқув юртлари талабларини жалб қилишади. Чунки, бу талаблар ҳақ талаб қилмайди, ишлаган меҳнат ҳақлари туман ва вилоятни бошфараётганларнинг чўнтагига тушади.
Саноати йўлга қўйилмаган, аграр саноати бўлмаган, қишлоқ хўжалиги карчолонлар ихтиёрида улар фойдаси учунгина ишлаётган, республика бюджети ҳақида лом-лим дейилмаётган, қазилма бойликлари биттағ иккита оиланинг мулкига айланган, аксар депутатлари қўғирчоқ бўлган, қонун ишламаётган мамлакатда ривожланиш бўлиши даргумонлигини Ўзбекистон хукуматидаги онгли кишиларгина эмас, бутун афкор омма билади. Ўзбекистоннинг аҳволи ҳеч бўлмаса, қўшни Қозоғистон ёки Россиядаги каби дориломон эмаслигини Ўзбекистоннинг минглаб, миллионлаб мардикорлари бу ерларга бориб ишлаётганидан, ҳатто ўзбек миллатига мансуб аёллардан мардикорлар, фоҳишалар кўпайиб бораётганидан ҳам билиш мумкин.
Мамлакатдаги иқтисодий-сиёсий аҳвол кишилар онгига, мафкурага ҳам таъсир қилади. Сиёсатдаги, мафкурадаги “Биз ҳеч кимдан кам эмасмиз, кам бўлмаймиз ҳам”, деб чиранишлар, ёлғонлар халқ онгини чинакамига заҳарлайди. Халқ ҳамма ерда порахўрлик авж олаётганини, Ўзбекистоннинг бутун бойлиги ўн-ўнбеш оила вакиллари ва мафия қўлида тўпланаётганини, “ривожланиш” ҳақидаги гаплар ғирт ёлғон эканлигини кўриб турибди. Юқоридан туриб ёлғон гапирилаётганини кўрган оддий одамлар ҳам алдовларга ўчроқ бўлиб бормоқда. Бундай катта ёлғонлар омма орасида “кичик” ёлғонларнинг урчиб кетишига, одамлар бир бирини алдаш, юлғичлик билан шуғулланишига сабаб бўлмоқда. Шу туфайли тинмай гапирилаётганига қарамасдан, мамлакатда маънавият танззулга учраб бормоқда.
Бу ҳол – маъанвиятдаги бузилиш айниқса, ўсиб келаётган ёш авлодга қаттиқ таъсирини ўтказмоқда. Юқоридагиларки, ғирром ишлар қилаётган экан, биз нега қилаолмаймиз, деган фикр оммалашмоқдаки, бу даҳшатлидир! Коллежларни, олий ўқув юртларини пора билан битириб чиқаётганларнинг аксарияти (айниқса вазирлар, президент девонида ишлайдиган юқори поғонадаги амалдорларнинг болалари), энди, “карера қилиш” билан шуғулланиши, мансаб поғоналарини эгаллаш учун ҳаракат қилишлари шубҳасиздир. Кечаги ёлғонга ўрганган талаба энди ёлғон гапирувчи арбобга айланади. Натижада маънавий таназзул янада кучайиб бораверади. Бинобарин, ҳукумат мухолифатга йўл бермай ўзигагина эмас, халққа ҳам жабр қилаётгани аксиома!
Шундай экан, ҳозир ҳам кеч эмас, Ўзбекистон ҳукуматининг ҳали ҳам бўлса, мухолифат билан, унинг раҳбарлари билан “тил топишиши”, музокоралар олиб бориши, миллий яраш тадбирини ўтказиши ўзига фойдалироқдир! Ҳукумат вакилларининг “мухолифат сафларида конструктив иш юритишни биладиганлар йўқ”лиги ҳақидаги, айрим мухолифатчиларнинг “Бу ҳукумат билан ярашиб бўлмайди, фалон, пистон”, деган гаплари ҳукуматнинг ҳам, мухолифатнинг ҳам зарарига “ишлайди”. Биз, ким бўлишимиздан қатъий назар, бир миллат вакилларимиз. Ҳукуматдаги илғор кучлар, ҳеч бўлмаса, куч ишлатар тизимлари ва президент девонининг, вазирликларнинг, вилоят ва туман ҳокимликларининг ўрта бўғинида фаолият олиб бораётга виждонли ва имонли вакиллари билан қай йўсинда бўлмасин, музокоралар олиб боришимиз керак. Албатта, бу осон иш эмас, аммо қаловини топсанг қор ёнади, қаловини топмоқ лозим!
“Бирдамлик” бошқаруви.