Каримбойнинг (исми узгартирилган) кизи Урганч шахридаги мактаблардан бирида бошлангич синфда укийди. Кеча шу киз мактабдан келиб, «Устоз айтди, темир-терсак учун 7 минг 500 сум, сугуртага 1000 сум берар экансиз», деди. «Дадамда ундай пул йук, узи зурга кун куриб юрибди, демадингми?» деди Каримбой. «Кимки пулни олиб бориб бермаса, уни дарсга киритишмас экан» дея жавоб берди кизи.
Каримбойнинг фигони фалак. Утган йили темир-терсакка 3 минг сумдан пул йигишди. Бунга чидаса буларди. Бу йил эса етти ярим минг сум. Бекордан бекор шунча пулни бериб юбораверадими? Сугурта-чи? Нахотки у хам мажбурий булса?
Бугунги кунда Хоразмдаги ота-оналарнинг купчилиги ана шундай саволлар гирдобида колади. Хозир кора металлми, рангли металлми, хуллас, темир-терсак кучада ётмайди. Оилалар темир-терсак нарсаларни охиригача корларига ишлатадилар, жуда хам ишдан чикиб колса, эски нарсаларни сотадиган бозорга олиб бориб, уша ерда савдо килувчиларга сотиб юборадилар. Бозордагилар эса арзон олиб, киммат сотишга устаси фаранг.
Хар йили шу ахвол. Болаларга мактабда, ё темир-терсак олиб келасан, ё пулини берасан, деб катъий шарт куядилар. Масалан, 3-синф укувчиси якка узи 15 кило темир-терсакни каердан хам топарди? Пул тупланмаса, шу вазифани амалга оширолмаган укитувчи рахбаридан каттик дашномлар эшитади. Жуда булмаса темир-терсакни эски нарсалар сотиладиган бозордан сотиб олиб, келтириб берса хам булаверар экан. Яна бир йули, металлни темир-терсак топшириладиган омбордан сотиб олиб, яна шу омборга топшириш экан.
Энди бир мушохада килиб курайлик. Хоразмда 500 дан зиёд мактаб бор. Улардаги хар бир боладан 7 минг 500 ёки 5 минг сумдан пул йигилса, хаммаси канча булади? Шунча пул тупланиб нимага сарфланади? Шунча пул йигиб, темир-терсак тупланди, деб, хужжат, тугирлаган билан, кайта ишланадиган темир-терсак купайиб коладими?
Шуни айтиш керакки, рангли ва кора металл туплаш урта махсус, касб-хунар таълими тизимида хам катъий килиб куйилган. Хар бир академик лицей ва касб-хунар коллежига фалонча темир-терсак топшириш режаси белгиланган. Ушбу иш уддаланмаса, рахбарга катъий чоралар курилиши мумкин.
Албатта, йук темирни топиб булмайди. Чунки бу конун, хеч нарса йукдан бор булмайди, бордан йук булмайди. Факат бир нарса бошка нарсага айланади, холос. Хоразмда бирорта металл кони очилмаган булса, уни каердан топиш мумкин. Ха, яна пул тулаш, чунтук кавлашга тугри келади. Коллеж укитувчиси ойлик маоши киркилишини истамай, роса жон куйдиради. Тупланган пул эса темир-терсак урнига утиб кетади. Бу холат хар йили такрорланаверади.




