ёхуд эрини қўлдан чиқариб қўйиш хавфи туғилган аёлларга ярми ҳазил (ярми чин) маслаҳатлар.
Беш киши йиғилиб қолдик. Бешимиздан тўрттамиз иккинчи бор уйланган экан. Тўрттанинг учтаси иккинчи хотини, иккинчи оиласи биринчисидан ёмон бўлса ёмон, яхшироқ эмаслигидан нолиди. Фақат биргина Абулфайз Баротов: “Биринчи хотинимнинг бети қурсин. Ундан кўра ҳар қандай эшшак билан бўлса-да, яшаган маъқул”, деб туриб олди.
Қиссадан ҳисса, эридан ажраб олган сингилларга маслаҳат: Ҳар на қилиб бўлса-да, биринчи бор қурган оилангизни сақлаб қолишга эришинг. Агар ажраган бўлсангиз, сизни иккинчи бор йигит олиши гумон, аммо собиқ эрингиз қиз болага уйланиши тайин. Шуни ўйлаб ичингиз куйиб кетмайдими? Ажрашиб, эрсиз юриш хаёли эрингизнинг қиз болага уйланиши мумкинлигидан ҳам муҳимроқми?
Ҳа-а, эрингиз сизга хиёнат қилдими? Шу сабабли ундан ажраб, танҳо яшамоқчимисиз? Аммо сиз ўйлаб кўрдингизми: эрингиз нима сабабдан сизга хиёнат қилди? Менимча, унинг сиздан кўнгли тўлмаган. Шунинг учун унинг бошқа “ёр”га кўнгли кетган. Сиз шундай қилингки, эрингизнинг бошқа “ёр”га кўнгли кетмасин.
Бунинг учун нима қилиш керак дейсизми? Бир ўйлаб кўрингчи, ўша бошқа “ёр”нинг сиздан нимаси устун экан. Дейлик, у кўпроқ ноз-карашма қилади. Дейлик, у қош-кўзларини бўяйди, ўзига оро беради, кийимларини ўхшатиб тиктиради. Вопшем, кўчада кўрган эркакнинг унга кўнгли кетади: “Зўракан, шу билан бир мартагина бирга бўлсайдим”, дея оғзининг сўлагини оқизади. Сиз ҳам ўшандай бўлишга уриниб кўринг. Нима қипти. Ўша падарқусур “ёр” ким бировларнинг эрларини чалғитиш учун шу ишларни қилипти-ку! Нега энди сиз ўз эрингиз учун ўзингизга озроқ бўлса-да оро беришдан уяласиз? Эр учун курашинг. Аразлаб юришни, ё аразлаб кетиб қолишни мутлақо хаёлингизга келтирманг. Оилангиз – сизнинг Ватанингиз. Ватан учун курашадилар. Ватан учун, керак бўлса, жон берадилар. Сиздан эса атиги озгина нарса, ўзингизга оро бериш талаб этиляпти. Қилинг шу ишни! Ўшанда эрингиз атрофингизда гирдикапалак бўлиб қолмаса, менга келинг.
Ҳа,.. энди… тўғри… қайнонангиз бор. Тўнқиллаши мумкин, сигирни соғ, болангга қара, эринг бинойидай топиб келяптими, уйга эга бўлиб, қ… ўтир, дейиши мумкин. Шунда сиз қайнонангизга ётиғи билан тушунтиринг. Шунақа денг, ўғлинг топган-тутганини бошқаларга бўлиштиряпти, денг. Шунақа денг. Жон жойидан олинг. Ҳар қандай аёлга уйга келиши лозим бўлган мол ё пул, ё бошқа турдаги давлат бошқа ёққа кетиб қолаётганини тушунтира олсангиз, марра сизники. Қайнона ҳам сиз тараф бўлади. Кейин бемалол қайнонанинг пинжига ўтиб олинг. Сиз учун қайнонангиз “жанг”га киришади.
Хуллас, Ватан учун жон олиб жон беришнинг йўллари кўп. Иложи борича ўз Ватанингиз учун ўзингизнинг ичингиз ачимайдиган шунақаларнинг жонини жабборга топшириб юбораверинг. Ўзингизнинг ва эрингизнинг жонингиз омон қолса бўлди. Тўғри-да, жонингиздан айриладиган бўлсангиз, унда Ватаннинг нима кераги бор. Жон бор – Ватан бор.
Отангга онангни бепардоз кўрсатма, дейишган қадимгилар. Сиз ахир ойдай қиз эдингиз-ку кечагина. Келинлик либосида қанчалар гўзал бўлиб кетган эдингиз. Тўй ўтди, бўлдими энди? Нега? Тўғри, ҳусн тўйда керак, аммо тўйдан кейин ҳам керак-да! Шуни ҳисобга олинг. Ахир анави эшшак, ҳўкиз эрингиз ҳуснталаб бўлиб бошқа “ёр”га оғиб кетди-ку! Демак, ҳусн ҳам кунда керак. Демак, ҳуснни йўқотмаслик учун ҳар куни ўзингизга оро беришни унутманг. Эрингиздан талаб қилинг: яхши-яхши атир совунлардан, одеколон-духилардан, юзни яшартирадиган крем-мойлардан тур-тури билан олиб келсин. Пулни бериб кетса бўлди, бозордан ўзим олиб келаман, деган фикрни миянгиздан чиқариб ташланг.Чунки ўзингизча пул кўтариб бозорга бориб қолсангиз, бунақа нарсаларга пулни кўзингиз қиймайди. Бозорга ёлғиз борсангиз, сиз ўзингизга атир-упа олиш ўрнига яхшиси эрингиз учун қимматбаҳо, чиройли кўйлак олганингизни билмай қоласиз. Чунки сиз эрингизни севасиз-да. Эрингизга кўйлак харид қилаётганингизда хаёлингизга келтирмайсизки, эрингиз шу кўйлакни кийиб, чиройли йигит бўлиб, ўзга “ёр” қошига боради. Сиз эрингизга нарса харид қилмоқчи бўлсангиз шу тўғрида ўйланг. Шунда ич-ичингиздан куйиб кетасиз. Эрим буни кийганча … фалон-фалон, фалон… дейсизу, дарҳол фикрингиздан қайтасиз. Тўғри қиласиз. Фикрингизни йиғиштиринг-да, атир-упалар бозорига ўтинг. Неки аёл зоти бор, бунақа нарсалар учун ўзи пул сарфлашни истамайди-да. Сиз ҳам ўшаларнинг бирисиз. Демак… эрни етаклаб келиш керак. Уйга қайтинг. Эрингиз кечқурун ишдан қайтганда, кулиб қаранг. Уйда бор атир-упалардан юз-кўзингизга сепинг, суртинг. Иложи борича чиройли бўлиб ўз эрингизга бир вақтлардагидай – қизлик пайтингиздагидай, – ноз-ишва қилинг. Кўнглига қаранг.
– Ў-ў, чиройли бўлиб боряпсанми? – дея эрингиз сизга суқланиб қарасин.
Ҳа, ҳа, эрингиз сизга суқланиб қарашига эришинг. Ахир бир вақтлар шунга эришган эдингиз-ку! Оқибат итдай сизга эргашиб, сизга уйланиб олганини ҳам билмай қолган эди-ку. Яна шундай қилинг. Эр деганни умуман, бўш қўйиш керак эмас. Ҳамиша олдига суяк ташлаб туриш керак. Йўқса,.. Хуллас, шунга ўхшаш бирор нарса деса, сиз айтингки, бозорда ҳиди бундан-да яхшироқ атирлар бор. Ўзиям жуда арзон эмиш, Арзимаган пул турармиш. Яна бир чиройли кўйлакни ҳам кўрганингизни айтинг, (Эрни ҳам бозорга қизиқтириш керак-да, ахир. Йўқса, яна пул бериб қутулиши мумкин) олмоқчи бўлганингизни, аммо ўлчами тўғри келмай қолишидан қўрқиб олмаганингизни, агар ўшани кийса эрингиз жуда очилиб кетиши мумкинлигини айтинг. Хуллас, эрингизни кўндиринг-да, эртасига эрингиз билан бозорга бирга боринг.
Бозор катта жой. Бозорда биров билан бировнинг иши йўқ. Ҳамма ўзи билан ўзи овора. Сиз одамлардан қочган киши бўлиб, эрингизнинг пинжига киринг. Бу ерда сиз уялишингиз мумкин бўлган қайнонангиз йўқ. Болаларингиз уйда қолган. Қўлтиқлаб олинг эрингизни. Баданингиз баданига тегиб турсин. Эрингиз ҳар қадамда сизнинг вужудингизни ҳис этиб турсин. Бир вақтлардагидай. Сизнинг васлингизни орзу қилиб, тентакона қилиқлар қилиб, ортингиздан югуриб юрган вақтлардагидай.Энди бу ўзимники, бемалол бошқасига бораверсам бўлаверади, деган фикрни миясидан чиқариб ташланг. Эришинг шунга. Чунки эр сизники. У сизнинг болаларингизнинг отаси! Унинг нафақат пули, балки ўзи ҳам, бутун вужуди ҳам, фикру-хаёли ҳам ҳамиша сизники бўлиб қолиши учун курашинг. Бунинг учун эса…
Бозорда бирга (салкам) қўлтиқлашиб юришнинг ўзи сизларни анча яқинлаштириб қўяди. Эркаланинг, қўлидан ушлаб олинг. “Одам жуда кўп экан, сизни йўқотиб қўйишдан қўрқаман”, деб қўйинг. Қандай тушунса – шундай тушунсин. Жумланинг охирини жумбоқ қилинг, токи бир неча кун “бу нима демоқчи эди?”, деб мияси ачиб юрсин. Бошқа “ёр” излаганимни билиб қолганми, деб ўзича шубҳалансин. Сиз ўзингизни ҳеч нарсани тушунмагандай қилиб кўрсатинг..
Ҳа, энди, эр керак бўлса, ишлатинг-да, макрларингизни, ҳадеб шаллақилик қилавермасдан! Нима қипти. Сиз буни Ватан учун қиляпсиз. Ўзингиз учун эмас!
Хуллас, эрни дарров атир-упага етакламанг. Олдин ўша кўйлакни олиб беринг. Ҳа, энди унисидан қолмаган бўлса, бозор катта-ку, бошқаси чиқади, қаранг-да.! Хуллас, бозорда эрга гирдикапалак бўлинг. Ора-сира эрингизнинг қулоғига “бозорга ўхшайди асли бу дунё…” дегандай шивирлаб қўшиқ айтган киши бўлинг. Хуллас, ўша куни атир-упа олишни эсдан чиқарсангиз ҳам бўлади. Фақат уйга қайтгандан кейин эсланг. (Уч-тўрт кун ўтказиб яна бозорга бориш учун баҳона керак-ку!) Ҳозир эса бозордан семиз қўчқорнинг мойли гўштидан бир-икки кило олинг (ёки эрингизга олдиринг). Ва шунга яраша масаллиқлар. Ва уйга келиб, шу масаллиқларни аямай овқатга ишлатинг. Икки кило гўштни икки ҳафтага етказишим керак, деган иқтисодий фикрларни миянгиздан чиқариб ташланг. Бунинг учун агар “эрим бунақа гўштларнинг беш-ўн килосининг пулини анави ифлосникига ташлаб келяпти, дея ўйласангиз, бир зумда икки кило гўштнинг ҳаммасини бирдан қозонга ташлаб юборганингизни билмай қоласиз. Шунга эришинг. Шунда: ҳам бола-чақангиз маза қилиб, тўйиб овқатланади, ҳам эрингиз. Маза қилиб тўйиб овқатланиб бўлган эрга атир-упага бурканган сиздай хотин кулиб қараб турса, у нима қилади кўчага интилиб? Шундай вазиятда унга бошқа “ёр” не керак? Шунда у фақат сизга интилади. Шунда у фақат сизни дейди.
Эркакнинг муҳаббати қорин орқали ўтади, деганлари бор гап.
Бўлди! Сизга ҳам шу керак! Агар ҳафтада икки-уч марта шунақа қилиб турсангиз, худо хоҳласа, марра сизники!.
Эркакни ит дейдилар ахир! Буни ҳеч қачон унутманг.
Итга эса тўйимли гўшт керак.
Ҳеч қачон эрнинг ҳар бир қадамини назорат қилишга уринманг. Арқонни узун ташланг. Арқоннинг бир учи сизнинг қўлингизда бўлсин, шунинг ўзи сиз учун етарли. Бошқа ёққа алангламоқчи бўлганда арқонни тортсангиз бас. У чалғийди. У узоққа кетолмайди. Агар эрнинг ҳар бир қадамини очиқ-ошкора назорат қилаверсангиз, бошингиз жанжалдан чиқмай қолади. У эр ахир! Эркак у! Эркак дегани мустақил бўлиши керак! оиланинг бошлиғи! Болаларнинг отаси! Хотиннинг эри! Эрингизни ана шу туйғусидан маҳрум қилишга уринманг. “Мен эркакман, мен оиламнинг бошлиғиман. Хотиним менинг измимда!” деган фикр эрингизга ҳамиша тасалли беради. Сиз эрингизга шу туйғуни тўлиқ бахшида этинг-да, бу ёғига билганингизни қилиб юраверинг…
Ҳозирча шу…
Агар бунақа маслаҳатларга яна ҳожат туғилса, сўранг, илтимос қилинг ва…
Омон бўлинг!
Абулқосим МАМАРАСУЛОВ