Зохир Шох
Бойсун “Деҳқон бозор”ига кирар экансиз, араваларнинг кўплигидан лол қоласиз ва беихтиёр дунёдаги барча аравалар шу ерга тўпланганмикан?,-деб ҳайрон қоласиз. Ушбу бозорда арава тортиб кун кечираётганларнинг 16 ёшлисини ҳам, 50 ёшли кексароғини ҳам учратишингиз мумкин. Мен ёшгина ўсмирни суҳбатга тортиб, унинг дунё қараши неқадар теран эканлиги билан қизиқдим. У ўз ҳаётининг айрим жабҳаларини соддалик ва болаларга хос самимийлик билан сўзлаб берди:
-Мен ҳали ўн олти ёшга ҳам тўлганим йўқ. Ҳозир саккизинчи синфда ўқиётган бўлишим керак эди, бироқ мактабга бормаётганимга ҳам мана уч йил бўлиб қолибди. Оиламизда энг катта фарзанд ўзимман. Учта укам бор. Отам беш йил бурун оламдан ўтгани учун турмуш тирикчилигини адо этиш менинг зиммамга тушган. Укаларимни едириш ва уст-бош олиб бериш менинг вазифам. Онам….онам отамнинг эрта ҳаётдан кўз юмганидан қайғуриб, кўз ёш тўкавериб касалманд бўлиб қолганлар.
Баъзан онамнинг ксалликлари оғирлашиб кетмаслиги учун дори-дармон олишимизга тўғри келади. Бу харажатлар ҳам менинг бўйнимда. Ҳар куни тонг саҳар бўлиши биланоқ овқатланмасдан “Бойсун деҳқон бозори”га қараб югураман. Навбатни олиб қўймасинлар, -деб. Бозорда иш куним бошлаган заҳотиёқ кўпинча оғир баъзан эса анчайин енгил юкларни кўтараман. Ўзимнинг тан оғирлигим 45 килограмм. Лекин аксарият ҳолларда оғирлигимдан икки баробар оғирроқ бўлган юкларни кўтараман.
Кўпчилик менга оғир юклар кўтаришим яхши эмаслигини айтишади. Аммо мен парво қилмайман. Оғир юкларни кўтараверганимдан Арнольд Шварценеггер бўлиб кетганман.
Унинг бу гапларини тинглар эканман, хаёлга чўмдим. Бу ўсмирнинг эртанги куни қандай бўлади? Ўз келажагини қандай қилиб қуради? Шу саволларга жавоб топишни ўсмирнинг ўзига ҳавола этдим.
-Туманимизда бир аравакаш бор эди. Ҳамма уни “Рембо” деб чақирар эди. Шу бечора бир умр арава тортса ҳам бири-икки бўлмади ва уйланмасдан ўттиз беш ёшида рахматли бўлиб кетди. Худо билади менинг пешонамга нима ёзилганини. Балким мен ҳам “Рембо” акага ўхшаб…, -деди-ю ўсмирнинг кўзлари ёшланди.
-Баъзан ўртоқларим мени бозорда кўриб қолишади ва нега мактабга бормаяпсан, устозимиз сени сўраяпти, агар мактабга бормайдиган бўлсанг аниқ қилиб бормайман дегин, -деб ҳоли жонимга қўйишмайди. Мен хижолат бўлиб нима дейишимни билмай қоламан ва кўпинча хар-хил бахоналарни рўкач қилиб ва устозга менинг номимдан привет айтинглар, -деб қутиламан.
Ахир мен мактабга қатнайдиган бўлсам оилани ким боқади?
Аравани қўшнимиз Жалол акадан олганман. Шу одамнинг отасига минг рахмат. Албатта арава учун ижара ҳаққи тўлайман. Нима қилай? Юрибман хаётнинг аччиққина зарбаларини татиб, -дейди мен билан ҳамсуҳбат бўлган ўсмир.
У шу гапларни айтдида узр сўраб кетиб қолди.
Мен йўлдан қочинг, арава келияпти, -деганча шошиб кетиб қолган аравакаш болакайнинг ортидан қараб қолдим. Ҳаёт ташвишлари ва қувончларини ўзича идрок этаётган бу ўсмирнинг эртанги куни қандай бўлар экан?