Бахтиёржон Мамажонов.
“Бирдамлик” ҳаракити фаоли.
Иккинчи мақола.
Фикримизча, Россия Федерацияси ва Қозоғистон Республикасида ўзбеклар қул қилиниб, ишлатилиши мумкин бўлган миллатлар қаторидан аллақачон дастлабки ўринни эгаллаган. «Ўзбек қул» –деган тушунча бу ерларда «кир ювиш машинаси» ёки «автомобиль» деган оддий, кундалик мулоқотдаги сўзлар каторига кириб бўлди.
Қозоғистон Республикси «Хабар» телеканали орқали 2007 йил 23 сентябр куни эфирга узатилган «Кайдасын баурым» телекўрсатувини кўриб, ўзбекларни тирикчилик важидан ўта хорланаётганларидан кўнглим оғриди. Жиззахлик ватандошимиз узоқ вақтдан буён Жанубий Қозоғистонга пахта териб, пул топиб келаман деб кетган ўғлини ва унинг шерикларини қидирмоқда. Йигитлар Қозоғистонда эканлар, уйларига хабар бера олмаётган, орзу қилиб келган пулларини юбора олмаётган эканлар, уларнинг тақдири таҳлика остида дейиш мумкин.
Жанубий Қозоғистон иқтисодий тушумининг 40 фоизини ташкил қилган, ярим миллион тоннага яқин пахта хосили етиштираётган, пахта далалари минглаб юртдошларимизнинг тирикчилик манбаига ва кўплаб юртдошларимиз учун жазо майдонларига айланди. Ўлканинг икки миллионга яқин фуқароларининг ярмидан ортиғи шахарларда истиқомат қилади, ер майдонлари хусусийлаштирилган, мактаб ўқувчилари Ўзбекистондагидай далаларга оммавий хайдалмайди, пахта териш машиналарини ишлатиш қимматга тушади. Фермерлар нима килиши керак? Албатта, пул топиш учун 20-30 та ўзбекни ҳеч қандай жавобгарликсиз қамаб ишлатиш хаммасидан арзонга тушади. Тўгрироғи, «Ўзбек кулларининг» қорнини боқиш харажати катта эмас.
Россияда чоп этиладиган «Новая газета» газетаси ўзнинг 2007 йил 24 сентябр кунги 33-сонида «Бошқирд прокурори гастарбайтерларнинг қуллик мехнатидан фойдаланган» ( Башкирский районный прокурор использовал рабский труд гастарбайтеров) мақоласини ёритган.
Унга кўра Бошқирдистон Республикаси Бураев райони Бикзян қишлоғида Федерал миграция хизмати текшируви даврида тўққизта ноқонуний Ўзбек фуқароси аниқланган. Иш маъмурий судга юборилган.Лекин маъмурий суд ишни кўриб чиқгач, судья Габдурахмонова Ўзбекларни ҳеч кандай жазосиз озодликка қўйиб юборган. Кейинчалик маълум бўлишича, Ўзбекистондан келган бу одамлар Бураев райони прокурори Ильшат Яушев хўжалигида қулик мақомида бўлиб келганлар. Ўзбекларни прокурорнинг хотини ишлатган, қочганларини машина юкхонасига тиқиб,тутиб келтирган, боши билан иститиш батареяларига урган.
«Новая газета» нинг кейинги 34-сонида шархловчи Леонид Никитинскийнинг «Мать Альмира» мақоласида келтирилишича, Ўзбекистонлик қул фуқаролар, Бураев прокурори устидан иш юритилганидан сўнг, озод, лекин ҳали хам ноқонуний мақомда қолганлар. Пули, борарга жойи йўқ Ўзбеклар бугун Жукова Альмира Рашидовна исмли хуқуқ ҳимоячининг уйидан паноҳ топганлар. Кейинчалик ўзбекларни озод қилишда иштирок этган бу хуқуқ химоячининг қизини милиция қалбаки материаллар тайёрлаш оркали қамоққа тиққан. Жукова А. Р.нинг олдига (гарчи ўзи яшираётган бўлсада) қизини озодлиги ёки Ўзбекларни танлаш норасмий танлови қўйилган. Хуқуқ ҳимоячиси «Ўзига ўхшаган мусулмонларни ночорликда ташлаб қўймокчи эмас».
Бугун етти нафар Ўзбек унинг дачасида қизи “Алина Жуковани қамоқдан чиқиши кунига ош дамлаймиз”—деб ўтиришибди.
Сиз қанча Ўзбек ўзга юртларда ночор аҳволда юрганлигини биласизми? Улар кўп, жуда кўп. Ишонмасангиз, махаллаларимизга киринг. Сиз эркакларнинг 70-80 фоизи Қозоғистон ва Россияга кетганлигини, кетганларнинг 70-80 фоизи уйига пул жўната олмаётганликларини, кўпларидан умуман хат-хабар йўқлигини кўрасиз. Хат-хабар йўқлар: тирик онгли инсонлар. Тирик, онгли инсон қоракўз болаларига қаердалигини айта олмаяптими демак-ки у—қийинчиликда. Давлат устидагиларнинг вазифаларидан бири фуқароларимиз тақдири билан қизиқиш. Хотини ва болаларини тиллога кўмиш анча орқароқ ўринда туриши керак.